زنبور مغز خوار بادام

زنبور مغز خوار بادام از مهم ‌ترین و شایع‌ ترین آفت بادام کاری ‌های کشور است. این حشره با نام علمی Eurytoma amygdali  طولی به‌اندازه نهایتاً یک سانتی‌متر دارد.

حشره زنبوری سیاه‌رنگ است که قسمت تحتانی شکم اندکی به قهوه‌ای مایل شده است. پاها نیز ممکن است دارای یک یا دورگه زردرنگ باشد. این حشره در بهار و در زمان چقاله بودن میوه‌ها، به درختان حمله‌ور شده و با استفاده از اندام تخم‌ریزی خود اقدام به تخم‌گذاری در داخل میوه و در مجاورت مغز در حال تشکیل آن می‌کنند.

لاروها پس از خروج از تخم و حرکت به سمت مغز تا حدود یک سال در داخل بادام باقی‌مانده و از آن تغذیه می‌کنند. در این مدت تعداد زیادی از بادام‌های آلوده ریزش می‌کنند اما لارو همچنان در داخل بادام باقی‌مانده و پس از طی مراحل شفیرگی در پاییز و زمستان، مجدد در بهار به‌صورت حشره بالغ خسارت خود را در فصل جدید آغاز می‌کند. در ارتباط با این آفت ممکن است سوالات زیر برای شما پیش آید

چگونه می‌توانیم بایک زنبور مغزخوار بادام مبارزه کنیم؟ مناطق انتشار این آفت بیشتر کدام نواحی است؟ بهترین راه حل برای ازبین بردن این آفت؟ چگونه‌ این آفت به محصول ما خسارت وارد می‌کند؟

در این مقاله ما و دوستانمان تلاش بر این داشته‌ایم که به تمامی سئوالات شما باغداران و دوستان عزیز پاسخ مناسب را داده باشیم.

بیولوژی زنبور مغز خوار بادام

زنبور مغز خوار بادام زمستان را به صورت لارو کامل در داخل میوه های خشک شده روی درختان بادام و یا روی سطح زمین می گذرانند و قبل از این که شکوفه های بادام باز شوند تبدیل به شفیره می شود و همزمان با ریختن گلبرگ ها حشرات کامل ظاهر می شوند. در این موقع میوه بادام به صورت چغاله بوده و دارای پوست سبز و نرم می باشد.

زنبورهای نر و ماده پس از مختصر تغذیه از شبنم و مایعات دیگر، جفت گیری می نمایند سپس حشره ماده تخم های خود را که تعداد آن ۱۵۰ عدد است در داخل میوه بادام قرار می دهد. لاروهای جوان پس از خروج از تخم با حفر تونلی خود را به مغز می رساند و از مغزهای در حال رشد شروع به تغذیه می کنند. این حشره در سال یک نسل دارد ولی گاهی لاروهای کامل می توانند تا دو سال در داخل میوه های آلوده به حالت انتظار باقی بمانند. طبق مشاهدات در داخل هر مغز بادام فقط یک عدد لارو زندگی می کند ولی بادام هایی که دارای دو مغز هستند، در داخل هر مغز یک لارو به طور مستقل زندگی می کنند.

زنبور مغز خوار بادام

مورفولوژی زنبور مغز خوار

طول حشره کامل ماده آن به ۸-۶ میلی متر می رسد در حالی که حشره نر بازه آن بین ۶-۴ میلی متر می باشد سر و سینه و شکم حشره کامل سیاه و أخر شکم قهوه ای روشن و شکم حشره دودکی شکل و اندازه آن در ترها  کوچکتر و در ماده ها بزرگ تر و متورم تر است. شاخک ها دارای ۹ بند و از نوع زانویی لاروها بدون پا، کوتاه و قوسی شکل و در وسط برآمده می باشد و طول آن به  می رسد.

بعضی از قسمت های بدن لارو پوشیده از پرزهای ریز و کم رنگ شفیره آن بین ۹-۶ میلی متر است که در ابتدا به رنگ سفید براق و به تدریج ای تیره و سپس در آخر مراحل شفیرگی به رنگ سیاه در می آید.

علائم و نحوه خسارت زنبور مغز خوار

طرز خسارت این حشره بدین ترتیب است که لارو آن طی مدت ۱۱ ماه زندگی و میوه از مغز بادام تغذیه می کند. در اثر تغذیه این آفت مقداری از میوه ها می ریزد که گاهی درصد ریزش میوه به ۵۰ درصد هم می رسد و مقداری از میوه ها نیز که در مراحل بعدی آلوده می شوند روی درخت خشک شده و حتی پس از برداشت محصول همچنان روی درخت باقی می ماند.

زنبور مغز خوار

شکل شناسی آفت مغزخوار بادام

• حشره کامل

سروسینه وشکم حشره کامل سیاه براق بوده بندآخر شکم حلقه‌ای قهوه‌ای رنگ است.این حشره شکمی دوکی شکل دارد. پنجه این حشره 5 مفصل دارد و درانتهای پنجه دوناخن است که وسط آنها یک بالشتک وجود دارد. طول ماده آن 6-8 میلی‌متر و نره 4-6 میلی‌متر می‌باشد.

بال‌های جلویی نسبت به بال‌های عقبی بزرگ‌تر است. روی سطح بال‌ها و حاشیه بال‌ها مو‌های خیلی ریزی وجود دارد. اندازه ماده این حشره حجیم‌تر و بزرگ‌تر از نرها است. رنگ ماده و نر این حشره، سیاه براق است.

• شفیره

همزمان باریزش گلبرگ‌های بادام شفیره هم تشکیل می‌شود. طول بدن شفیره حدودا 6-9 میلی‌متر است. در ابتدا شفیره نرم و کرمی رنگ است ولی به مرور به تیره و در آخر به بدنی سخت و سیاه براق تبدیل می‌شود.

• لارو (کرم)

شکل اکثر لاروها قوسی شکل است و در وسط آن برآمدگی وجود دارد. بدنشان حلقه‌ای است و تعداد حلقه‌های سر و سینه 13 عدد می‌باشد. لارو این زنبور کرمی شکل بدون پا است. مدت زندگی لارو 10 ماه از سال است. لارو زندگی خود را فقط در میوه‌های آلوده سپری می‌کند.

زنبور مغز خوار درخت بادام

نحوه کنترل زنبور مغز خوار بادام

مبارزه مکانیکی ،جمع آوری و مدفون کردن بادام های آلوده از روی درخت و سطح زمین در پاییز و زمستان به صورت گروهی (در بادامستان های مجزا که با فاصله بیشتری از سایر باغ ها واقع شده اند مناسب ترین روش مبارزه می باشد).

کشت ارقام مقاوم و حذف ارقام حساس در مناطق با آلودگی وسیع (در خصوص ارقام مقاوم بایستی مطالعات بیشتری صورت گیرد).

از بین بردن زنبور مغز خوار بادام

این آفت تنها یک نسل در سال داشته و مبارزه با آن تنها در زمان کوتاهی از سال امکان‌پذیر است. بهترین راهکار کنترل این آفت استفاده از بهداشت زراعی و ازبین‌بردن بقایای آلوده از باغ است. حتما ۶ نکته مهم درباره آماده سازی باغ پس از برداشت را بخوانید.

استفاده از سموم حشره‌کشی مانند اتیون، دیازینون و دلتامترین به هنگام مشاهده حشرات بالغ کمک فراوانی به مدیریت بیماری می‌نماید.

مناطق انتشار ونباتات میزبان و سخن پایانی

زنبور مغز خوار بادام درمناطق بادام کاری کشور انتشار دارد،  ولی در استان های آذربایجان شرقی ،چهار محال بختیاری و اصفهان بیشتر است ، این زنبور علاوه بر نهال بادام به آلو و زرد آلو نیز حمله میکند.