آشنایی آفت سرخرطومی گیلاس

سرخرطومی گیلاس یکی از آفات مهم درختان گیلاس است. نام علمی این آفت Rhynchites auratus می باشد. میزبان آن گیلاس ، آلبالو ، زردآلو ، آلو ، بادام می باشند. این آفت به شکل سوسک ‌های قهوه ‌ای ‌رنگ با پوشش متالیک سبزرنگ و سرکشیده و خرطومی شکل به‌اندازه حدودی یک سانتی‌متر هستند. این آفات تنها یک نسل در سال دارند ولی خسارت بالایی را به باغات گیلاس وارد می‌کنند.

این سوسک‌ها مرحله شفیرگی خود را در خاک و میوه‌های آلوده سال قبل گذرانده و در بهار بالغ شده و به سمت درختان گیلاس حمله‌ور می‌شوند. ابتدا از برگ‌های تازه‌تشکیل‌شده تغذیه کرده و سپس با خرطوم خود سوراخی در میوه‌های تازه‌تشکیل‌شده حفر و یک عدد تخم در نزدیکی هسته گیلاس می‌گذراند.

این تخم بعد از چند روز تفریخ و لاروها از مغز دانه تغذیه و باعث ریزش میوه‌ها و یا خشک شدن آنها روی درختان می‌شوند. این آفت با اینکه تنها یک تخم بر روی هر میوه می‌گذارد ولی می‌تواند تا ۴۰۰ تخم منفرد بر روی درخت گذاشته و خسارت بالایی را به درختان وارد نماید.

سرخرطومی گیلاس

طرز خسارت سرخرطومی گیلاس

حشرات کامل این آفت در اوایل بهار موقع شکوفه کردن درخت روی درخت به سر برده و مشغول تخم گذاری می شوند. هنگام صبح می توان پارچه ای زیر درخت پهن نموده و درختان را کمی تکان داده و در نتیجه حشرات کامل روی پارچه افتاده که باید آنها را نابود کرد.

مبارزه شیمیایی بدین ترتیب است هنگامی که “۲” /”۳″ گل های میوه ریختند با سم يازينون ۶۰ درصد به نسبت ۵/۱ در هزار یا دیپترکس ۸۰ درصد به نسبت ۵/۱ در هزار یا گوزاتیون ۲۰ در صدد به نسبت ۵/۲ در هزار درختان را باید سمپاشی نمائیم. پس از دو هفته این سمپاشی باید تکرار گردد.

حشرات کامل به مقادیر کم از جوانه ها ، گلها ، برگها و یا میوه های جوان تغذیه می کنند. حشره کامل سرخرطومی گیلاس با تغذیه از میوه سوراخی در سطح میوه ایجاد کرده که باعث شده میوه نامرغوب و به سرعت دچار فساد شود . قسمت اعظم خسارت مربوط به لارو است که با تغذیه از هسته میوه باعث ریزش میوه می شود.

شکل شناسی آفت

حشره کامل سرخرطومی گیلاس، سوسکی است که طول آن بدون در نظر گرفتن خرطوم ۵/۵-۱۰میلیمتر است. رنگ آن قرمز طلایی و در مقابل نور مایل به سبز فلزی می باشد در قسمت بالای سر حشره یک خرطوم نسبتاً بلند بطول ۱۰میلیمتر قرار دارد.

شاخکها ۱۲بندی و از نوع زانوئی و سیاه رنگ اند که در انتهای شاخک یک ماسوی ۴مفصلی قرار گرفته است. لارو ها پس از رشد کامل به طول ۱۰-۹میلیمتر رسیده و برنگ سفید شکری و بدنش قوسی شکل است.

سرخرطومی گیلاس

زیست شناسی سرخرطومی

سرخرطومی گیلاس سالیانه یک نسل دارد. همزمان با تشکیل میوه ها عمل تخم ریزی که بسیار جالب است شروع شده به این ترتیب که حشره ماده با خرطوم خود شروع بکندن سوراخی در گوشت میوه تا نزدیک هسته می نماید. چون غالباً در این زمان پوست هسته هنوز نرم است لذا حشره ممکن است تا حدود نصف ضخامت پوست هسته پیش رود.

گاهی تمام آن را به ضخامت تقریباً ۰/۵ میلیمتر با ترشحات مخصوصی که از غدد انتهایی بدن ترشح می کند می پوشاند. ماده مترشحه مزبور در مجاورت هوا بتدریج خشک شده به این ترتیب پوشش سختی برای حفاظت تخم بوجود می آید.

پس از فراغت از تخم گذاری حشره ماده شروع به گشاد کردن دهانه سوراخ تخم می کند. سوراخ تخم گذاری تقریباً چند ضلعی بوده و قطر آن حدود ۳-۴ میلیمتر است. در صورتیکه وقتی میوه رسید بر اثر رشد بافتهای مجاور مقطع سوراخ تنگ تر شده و قطر آن به ۲-۳میلیمتر می رسد.

تخمها به صورت انفرادی گذاشته می شود. بندرت در یک میوه گیلاس ۲تخم گذاشته می شود. اگر هم گذاشته شود بعد از تفریخ و خروج لاروها از تخم یکی از لاروها می میرد.لاروها بدون اینکه از گوشت میوه تغذیه کند بلافاصله بوسیله قطعات دهانی هسته را سوراخ کرده و وارد آن می شوند.

سرخرطومی گیلاس

روش های مبارزه با سرخرطومی گیلاس

برای مبارزه با آفت سرخرطومی گیلاس روش های زیر توصیه می شود:

۱. شخم عمیق در زیر درختان در پاییز و زمستان برای از بین بردن لاروهای زمستان گذران

۲. استفاده از سموم تماسی پس از ریزش گلها(۶-۵روزبعد) برای از بین بردن حشرات کامل

۳. اندوسولفان EC35% و ۱.۵ درهزار

۴. دیازینون wp40% و ۱در هزار

۵. گوزاتیون EC20% و ۲ درهزار

نتیجه گیری

سرخرطومی گیلاس یک از آفت های نهال گیلاس است. این آفت به میوه های کوچک و جوان حمله کرده و اکثرا میوه ها قبل از رسیدن می ریزند. چنانچه به میوه های بزرگتر حمله کند میوه را سوراخ و نامرغوب می سازد. حشره کامل این آفت از جوانه ها و برگ ها تغذیه می کند. انجام شخم پاییزه، یخ آب زمستانه، جمع آوری و انهدام میوه های آلوده که داخل آنها کرم است برای مبارزه با این آفت نتیجه بخش است.

برای مبارزه با این آفت سم‌پاشی باستی بلافاصله بعد از ظهور حشرات بالغ با سموم دیازینون، کلرپیریفوس، زولون و فن والریت انجام بگیرد. همچنین مدیریت بقایای گیاهی باقی‌مانده از سال قبلی بسیار کمک می‌کند تا در فصل آتی با جمعیت پایین‌تری از آفات روبه‌رو شوید.