شپشک نخودی بادام

شپشک نخودی بادام(Didesmococcus unifasciatus)  در ایران اولین.بار از آذربایجان شرقی گزارش شد. ایـن آفـت.یکـی از آفات مهم درخت بادام در لبنـان می‌باشد. و بـر اسـاس تحقیقات.در مناطقی که برای کنترل.آن از سموم تماسی.استفاده می‌شـد، ۳ تــا ۵ سـال بعـد از شـروع.آلودگی باعـث خشک شدن ایـن درختان می‌شـد.

در مناطق آلوده آذربایجان شرقی، پوره‌های سـن یـک آن در اوایـل تیـر مـاه ظاهـر می‌شوند. ایـن آفـت همچنیـن دارای دشـمنان طبیعـی فراوانـی اسـت کـه جمعیـت آن را کنترل می‌کنند.

شپشک نخودی بادام همانند شته‌ها با تغذیه از شیره گیاه، درختان را تضعیف کرده و عملکرد آنها را کاهش می‌دهند. قدرت تکثیر شپشک‌ها بسیار بالاست و برای کنترل آنها بایستی به‌موقع و سریع عمل نمود.

برخی از انواع شپشک می‌توانند روی میوه‌ها نیز تغذیه کنند. اما شپشک نخودی بادام منحصراً از شاخه‌ها تغذیه می‌نماید.

شپشک نخودی

بیولوژی شپشک نخودی درختان بادام

این آفت یک نسل در سال دارد و هم زمان با گل کردن درختان میوه شروع به تخم ریزی نموده و بعد از ۲۰ تا ۲۵ روز تخم ها تفریخ و پوره های جوان پس از ظهور فعال، بوده و برای تغذیه روی برگ ها و شاخه ثابت می شوند.

از اوایل آبان ماه، با کاهش درجه حرارت از برگ ها به روی شاخه های جوان مهاجرت و در کنار هم قرار می گیرند و که این زمان مصادف با خزان برگ هاست. در اوایل اسفند ماه با افزایش دمای محیط، تورم اصلی پوره ها و رشد سریع آن ها به شکل اصلی شپشک نخودی شروع می گردد.

مورفولوژی شپشک نخودی

حشره کامل گرد و کروی و تقریبا به اندازه یک نخود فرنگی می باشد قطر بدن ماده بالغ ۴تا ۵/۵ میلی متر و به رنگ زرد تا قهوه ای تیره با لکه های زیتونی رنگ است در حشره نر استطاله انتهایی بدن باریک و طویل و به سمت پایین و دارای یک جفت بال شفاف و بزرگ می باشد.

تخم ها به اندازه حدود ۰/۵ میلی متر و دارای سطحی شفاف و به رنگ کرم تا نارنجی رنگ می باشد. پوره های سن اول کشیده و نارنجی رنگ و پوره های سن دوم کشیده و نسبتا مسطح و بزرگ تر و کم رنگ تر است.

مناطق انتشار و نباتات میزبان

احتمالا در تمام مناطق میوه خیز کشور انتشار دارد تاکنون از استان های اصفهان، تهران، کرمان، خراسان، آذربایجان، کرمانشاه، فارس و لرستان گزارش شده است. درختان مورد حمله این آفت علاوه بر نهال بادام عبارتند از سیب، به، گلابی، زردآلو.

شپشک نخودی بادام

کنترل شپشک

توجه به اهمیت کنترل طبیعی این آفت توسط چند نوع زنبور پارازیت، مبارزه در مناطقی که در صد پارازتیسم بالاست توصیه نمی شود. (سوراخ خروجی زنبور ارازیت روی سپر شپشک به سهولت قابل رویت است.

از طرف دیگر چون خروج حشرات کامل زنبورهای پارازیت از سپرها اغلب با ظهور پوره ها همراه است سمپاشی توصیه نمی شود. در صورت لزوم مبارزه شیمیایی می توان از سمومی مثل دورسبان به نسبت ۱ تا ۱/۵ در هزار و یا دیازینون ۶۰ ٪ به نسبت یک در هزار بر علیه پوره های جوان در نیمه اول خرداد ماه استفاده نمود. تعیین زمان دقیق و مناسب مبارزه توسط شبکه های مراقبت و پیش آگاهی صورت میگیرد.

شپشک ‌های گیاهی بـا تغذیـه از شـیره گیاهـی گیاه، بـه درختـان میزبـان خسارت می‌زند. علاوه بر تغذیه از شیره گیاهی باعث، اختلال در فرایند فتوسنتز و تنفس به دلیـل تولیـد عسلک می‌شود.

یکی از این شپشک ها، شپشک نخودی بادام است. که در چنـد سـال اخیـر جمعیـت آن در باغات بادام در اسـتان آذربایجـان شـرقی به شدت افزایش یافتــه است. و باعــث خشک شدن تعداد زیادی از ایــن درختـان شـده اسـت. که یکی از آفات مهم این محصول کلیدی و مهم شپشک نخودی بادام است.

کشـاورزان بـرای کنتـرل ایـن آفـت هر سـال چندیـن نوبت علیه آن سمپاشی می‌کنند. ایـن امر نه تنها باعــث کاهش جمعیت آفت نشده، بلکـه بـا از بین بـردن دشمنان طبیعی، جمعیـت آن را بیـش از پیـش افزایش داده است.

بیولوژی شپشک نخودی درختان بادام

زیست شناسی شپشک نخودی بادام

این افت یک نسل در سال دارد. در شـرایط آب و هوایـی مانند اسـتان آذربایجـان شـرقی ایـن حشره زمستان را بـه شکل پــوره ( جنینی) سن دو گذرانده. و اولین حشرات نر این آفـت در ایـن منطقـه از حـدود ۲۰ اردیبهشت مــاه مشاهده می‌شوند. و شـروع بــه پــرواز می‌کننـد. حداکثـر خـروج و ظهـور حشـرات نـر در هفتـه آخـر اردیبهشـت مـاه است. و همزمان با خــروج حشرات نــر، ماده‌ها نیــز متـورم شـده و آماده جفتگیری می‌شوند.

پوره‌های مـاده همزمان با رشد سـریع، از بـدن خود شـیرابه ترشـح می‌کننـد. و در اواخـر خـرداد مـاه بـه حداکثـر رشـد خـود می‌رسـند. در ایـن زمـان حشـرات ماده شـروع بـه تخمریـزی می‌کننـد و کم کم بـدن آنهـا تحلیل مـی‌رود. و زیر پوسـته خارجـی آنهـا انباشـته، از تخم های لیمویی رنگ حشـره می‌شـود. پوسـته خارجی حشـره مـاده به صـورت محافـظ، تخم هـا را در خـود جـا داده. و حداکثـر تخـم شمارش شـده داخـل بـدن یک مـاده بالـغ، ۳۲۰۰ عدد می‌باشد

زمان باز شـدن اولین تخم هـا و خـروج پوره‌هـای سـن یک این آفـت، از اولیـن روزهای تیر مـاه و حداکثر آن نیـز در ده روز اول تیـر ماه اسـت.

سخن پایانی

این آفت با مکیدن شیره نباتی باعث ضعف درختان میزبان شده و بر خلاف سایر شپشک ها به میوه خسارت نمی زند بلکه خسارت آن به برگ ها و شاخه ها می باشد. با ترشح عسلک باعث تجمع گرد و خاک در سطح تنه، سرشاخه، برگ ها و احيانا تولید دوده (فوماژن) می گردد و در نتیجه باعث رکود فعالیت های فیزیولوژیک درخت به خصوص کربن گیری و تنفس می گردد.

بـرای کنترل تلفیقـی ایـن آفـت روش های هرس‌کردن شاخه‌های آلوده، برس زدن پوره‌ها، کاربرد از دشمنان طبیعی و سـموم شیمیایی انتخابی بـا سمیت کـم توصیـه می‌گردد.

پراکنـش لکـه‌ای شپشـک نخـودی در باغـات: در کنتـرل شـیمیایی چنیـن آفاتــی نیــازی بــه سمپاشی کل بــاغ نیست و سمپاشــی لکه‌های آلــوده بــه آفـت کافـی می‌باشد.

تعییـن زمـان دقیـق سمپاشی در کنترل شـیمیایی ایـن آفـت: ایـن روش کنترل، بهترین نتیجه را از زمان باز شدن تخم ها تــا استقرار پوره‌های سن یک و ترشـح لایه مومی را می‌دهد، به طـوری که بــا پایین ترین دز سـموم مصرفـی نیـز می‌تـوان ایـن آفـت را کنتـرل کـرد.

کنترل زراعی:

• شاخه‌های آلوده به آفت را در فصل بهار هرس کرد و باید سوزاند.
• پوره‌های تــازه استقرار یافته در فصل تابستان و هم پوره‌های سن دو را در اواخـر فصــل زمستان برس کرده و از شاخه‌ها جدا شود.