هرس درختان یکی از مهم‌ترین اقدامات در نگهداری و مدیریت درختان است که تأثیر مستقیمی بر سلامت، رشد و بازدهی آن‌ها دارد. این فرآیند شامل حذف شاخه‌های بیمار، آسیب‌دیده یا اضافی است که به درخت کمک می‌کند تا منابع خود را بهتر مدیریت کرده و انرژی بیشتری را به بخش‌های سالم و بارده اختصاص دهد. هرس اصولی نه تنها باعث بهبود ظاهر درختان می‌شود، بلکه نقش کلیدی در افزایش کیفیت میوه‌ها، جلوگیری از گسترش بیماری‌ها و ایجاد تعادل در ساختار درخت ایفا می‌کند.
با توجه به تنوع درختان و نیازهای خاص هر گونه، آشنایی با روش‌های صحیح هرس و زمان‌بندی مناسب آن امری ضروری برای باغداران، کشاورزان و علاقه‌مندان به باغبانی است. در این مقاله، به بررسی کامل انواع هرس، نکات کاربردی و ابزارهای مورد نیاز پرداخته‌ایم تا شما بتوانید درختانی سالم‌تر و بارده‌تر داشته باشید.
هرس درختان چیست؟
هرس درختان به مجموعه اقداماتی گفته می‌شود که طی آن شاخه‌های اضافی، بیمار، آسیب‌دیده یا ضعیف از درخت حذف می‌شوند تا سلامت، رشد و بازدهی درخت بهبود یابد. این فرآیند، نوعی مدیریت فنی بر ساختار درخت است که هم برای درختان میوه و هم درختان زینتی قابل اجراست. هرس شامل تکنیک‌های متنوعی است که بسته به نوع درخت، شرایط آب و هوایی و اهداف، متفاوت انجام می‌شود.
فواید هرس درختان
نگهداری از درختان و بوته‌ها با کمک هرس کردن به آن‌ها کمک می‌کند تا سالم‌تر و بهتر به نظر برسند. هرس درخت ها و بوته‌ها به‌طور مناسب فواید فراوانی برای آن‌ها دارد. فواید هرس درختان شامل:
بالا بردن امنیت
با هرس کردن شاخه‌های پایینی درختان مانع از برخورد آن‌ها به اتومبیل‌ها و عابرانی که از کنار این درختان می‌گذرند می‌شوید. همچنین اگر این درختان و بوته‌ها بر سر پیچ خیابان روییده باشند ممکن است باعث مختل شدن دید رانندگان شوند. بنابراین بالابردن امنیت بقیه افراد بستگی به هرس به موقع درختان دارد.
تقویت رشد درختان
بوته‌های رها شده که بیش‌ازحد رشد کرده‌اند را می‌توانید با هرس مناسب به درختچه‌های چند ساقه‌ای زیبا و کوچک تبدیل کنید. کافی است شاخه‌های پایینی آن‌ها را قطع نمایید و کمی به شاخه‌های بالاتر سروسامان دهید. این کار به‌مراتب بهتر از ریشه درآوردن این بوته‌ها و کاشتن گیاه دیگری به‌جای آن است و همچنین باعث تقویت رشد درختان خواهد شد.
کمک به رشد درختان
با هرس کردن درخت می‌توانید تعیین کنید که شاخه‌های جدید در کدام جهت رشد کنند. هر موقع که شاخه‌ای را قطع می‌کنید مانع از رشد کردن آن در آن جهت می‌شوید و باعث می‌شوید شاخه بعدی در جهت دیگری رشد کند. بنابراین با هرس درخت های جوان به شیوه مناسب می تواند باعث کمک به رشد درختان شود.
مانع از رشد درختان به‌طور نامطلوب می‌شود
با هرس درخت ها در دوره‌های منظم رشد ناخواسته شاخ و برگ درختان را کنترل می‌کنید. کافی است شاخه‌هایی که کج رشد کرده‌اند، بیش‌ازحد نازک هستند و از درون ریشه‌های درخت روییده‌اند را قطع نمایید. هرس نه تنها به رشد درختان کمک می‌کند بلکه مانع از رشد درختان به طور نامطلوب می‌شود.
با هرس درختان و بوته‌ها می‌توان شکل‌هایی زیبا ساخت
می‌توانید تعدادی از بوته‌ها و درختان نزدیک به هم را طوری هرس کنید که مانند یک پرچین در باغچه شما به نظر برسند. اگر هم به هنر شکل دادن به درختان علاقه‌مندید به شما پیشنهاد می‌کنیم با هرس درختان و بوته ها شکل هایی زیبا بسازید.
افزایش میزان باروری درختان و بوته ها
یکی دیگر از فواید هرس درختان میوه، افزایش میزان باروری درختان و بوته ها است.. مثلاً لازم است گل‌های خشک‌شده را در طول فصل گلدهی از بوته‌های رز جدا کنید. برای درختان میوه هم لازم است با حوصله و دقت شاخه‌های نازک را جدا کنید. گرچه این کار به نظر خسته‌کننده می‌رسد، اما مزد آن را در فصل گلدهی و برداشت محصول دریافت خواهید کرد.
بهترین زمان برای هرس درختان
انتخاب زمان مناسب برای هرس درختان یکی از عوامل کلیدی در موفقیت این فرآیند است. زمان‌بندی هرس نه تنها به سلامت و رشد درخت کمک می‌کند، بلکه تأثیر مستقیمی بر کیفیت میوه‌ها و ظاهر درختان دارد.
فصل مناسب برای هرس
هرس معمولاً در دو فصل اصلی انجام می‌شود: زمستان و تابستان. هر یک از این فصول ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند:
هرس زمستانه (هرس خواب)
بهترین زمان برای هرس درختان برگ‌ریز است، زمانی که درخت در دوره خواب زمستانی قرار دارد.
با توجه به این‌که شاخه‌ها در این زمان بدون برگ هستند، ساختار درخت بهتر قابل مشاهده است و حذف شاخه‌های اضافی یا بیمار راحت‌تر انجام می‌شود.
هرس زمستانی باعث تحریک رشد جدید در بهار می‌شود.
زمان پیشنهادی: پس از کاهش دمای شدید زمستان، اما قبل از جوانه‌زنی در بهار.
هرس تابستانه
این نوع هرس برای کنترل رشد بیش از حد شاخه‌ها و بهبود تهویه درخت در تابستان استفاده می‌شود.
از آنجا که درخت در حالت رشد فعال است، هرس تابستانی می‌تواند رشد شاخه‌های جدید را محدود کرده و انرژی درخت را به میوه‌دهی هدایت کند.
مناسب برای درختانی که نیاز به تنظیم فرم یا کاهش سایه‌اندازی دارند.
زمان پیشنهادی: در اواسط تا اواخر تابستان، زمانی که رشد جدید در حال کاهش است.
شرایط ویژه برای هرس
هرس اضطراری: در مواقعی که شاخه‌های بیمار یا آسیب‌دیده وجود دارند، هرس در هر زمانی از سال قابل انجام است.
هرس جوان‌سازی: درختان قدیمی که نیاز به احیا دارند، می‌توانند در پایان زمستان هرس شوند تا انرژی بیشتری به شاخه‌های جدید اختصاص داده شود.
هرس زودهنگام: برای جلوگیری از گسترش آفات یا بیماری‌ها، حتی در فصول غیرمعمول ممکن است ضروری باشد.
هرس درختان میوه در مقابل درختان زینتی
درختان میوه
هدف: افزایش باردهی، بهبود کیفیت میوه‌ها و حذف شاخه‌های ضعیف.
زمان مناسب: اغلب در زمستان (برای تحریک رشد) یا تابستان (برای کنترل شاخه‌ها و هدایت انرژی به میوه‌ها) انجام می‌شود.
هرس باید دقیق انجام شود تا به شاخه‌های بارده آسیبی نرسد.
درختان زینتی
هدف: حفظ ظاهر زیبا و تعادل در ساختار درخت.
زمان مناسب: اغلب در اواخر زمستان یا اوایل بهار برای شکل‌دهی بهتر انجام می‌شود.
برای درختان گل‌دار زینتی، زمان هرس به نوع گلدهی بستگی دارد:
درختانی که در بهار گل می‌دهند، باید بلافاصله پس از گلدهی هرس شوند.
درختانی که در تابستان گل می‌دهند، بهتر است در زمستان یا اوایل بهار هرس شوند.
تأثیر فصل بر رشد درخت پس از هرس
هرس در زمستان
باعث تحریک رشد جدید در بهار می‌شود.
شاخه‌های تازه رشد یافته در بهار قوی‌تر و پربارتر خواهند بود.
برای درختان میوه‌ای که نیاز به رشد سریع دارند، این زمان ایده‌آل است.
هرس در تابستان
رشد اضافی درخت را محدود کرده و ساختار درخت را متعادل‌تر می‌کند.
انرژی درخت به میوه‌دهی هدایت می‌شود، نه رشد شاخه‌های غیرضروری.
برای کنترل تراکم شاخه‌ها و کاهش سایه‌اندازی مفید است.
هرس در شرایط اضطراری
معمولاً تأثیر خاصی بر رشد درخت ندارد، اما سلامت کلی درخت را حفظ می‌کند.
ممکن است رشد درخت را موقتاً متوقف کند تا انرژی بیشتری برای ترمیم آسیب‌ها اختصاص داده شود.
ابزارهای مورد نیاز برای هرس درختان
هرس درختان نیازمند ابزارهای مناسب و باکیفیت است تا فرآیند هرس به‌صورت کارآمد و ایمن انجام شود. استفاده از ابزارهای مناسب نه تنها کیفیت کار را بالا می‌برد، بلکه از آسیب به درخت و کاربر جلوگیری می‌کند. در ادامه لیستی از ابزارهای ضروری برای هرس درختان ارائه شده است:
1. قیچی باغبانی
- کاربرد:
برای بریدن شاخه‌های کوچک و نازک، برگ‌ها و شاخه‌های تازه رشد کرده استفاده می‌شود. - ویژگی‌های مهم:
تیغه تیز، طراحی ارگونومیک برای راحتی دست و مقاومت در برابر زنگ‌زدگی. - انواع:
- قیچی دسته بلند (برای شاخه‌های بلندتر)
- قیچی دستی معمولی
2. اره باغبانی
- کاربرد:
برای بریدن شاخه‌های ضخیم‌تر و بزرگ‌تر که قیچی باغبانی قادر به بریدن آن‌ها نیست. - ویژگی‌های مهم:
تیغه مقاوم با دندانه‌های تیز و طراحی برای برش صاف و بدون آسیب به بافت درخت. - انواع:
- اره دستی
- اره تاشو (قابل حمل)
- اره برقی یا شارژی (برای شاخه‌های بسیار ضخیم و کارهای سنگین‌تر)
3. قیچی هرس دسته بلند (لوبر)
- کاربرد:
برای بریدن شاخه‌های ضخیم‌تر در ارتفاع یا شاخه‌هایی که دسترسی به آن‌ها دشوار است. - ویژگی‌های مهم:
دسته بلند برای قدرت بیشتر و تیغه‌های قوی برای برش دقیق. - مزیت:
امکان دسترسی به شاخه‌های دور از دسترس بدون نیاز به نردبان.
4. تبر باغبانی
- کاربرد:
برای بریدن شاخه‌های بسیار ضخیم یا حذف تنه‌های کوچک. - ویژگی‌های مهم:
تیغه محکم و دسته مقاوم برای استفاده مداوم. - احتیاط:
استفاده از این ابزار به دقت بالا نیاز دارد تا به شاخه‌های سالم آسیب نرسد.
5. اره زنجیری
- کاربرد:
برای هرس سنگین و بریدن شاخه‌های بزرگ یا حذف کامل درختان. - ویژگی‌های مهم:
- مدل‌های برقی، شارژی یا بنزینی موجود هستند.
- مناسب برای هرس حرفه‌ای یا درختان بزرگ.
- احتیاط:
این ابزار برای کاربران حرفه‌ای و با تجربه مناسب است.
6. چاقوی هرس (چاقوی باغبانی)
- کاربرد:
برای برش‌های دقیق و حذف شاخه‌های کوچک، جوانه‌های اضافی یا صاف کردن محل برش. - ویژگی‌های مهم:
تیغه تیز و طراحی مناسب برای کنترل بیشتر در برش.
7. نردبان باغبانی
- کاربرد:
برای دسترسی به شاخه‌های بلند که ابزارهای دسته بلند کافی نیستند. - ویژگی‌های مهم:
استحکام بالا، طراحی ایمن و سبک وزن برای حمل آسان.
8. دستکش باغبانی
- کاربرد:
برای محافظت از دست‌ها در برابر خراشیدگی، بریدگی و تماس با شاخه‌های خاردار. - ویژگی‌های مهم:
مقاوم در برابر پارگی، انعطاف‌پذیری بالا و راحتی استفاده.
9. عینک ایمنی
- کاربرد:
محافظت از چشم‌ها در برابر تراشه‌های چوب، گرد و غبار یا شاخه‌های پرت شده هنگام هرس. - ویژگی‌های مهم:
شفافیت بالا، پوشش ضد خش و طراحی ارگونومیک.
10. ابزارهای دیگر
- تراشنده یا کاردک باغبانی: برای صاف کردن محل برش و جلوگیری از عفونت.
- طناب هرس: برای هدایت شاخه‌ها به هنگام بریدن.
- محلول ضدعفونی‌کننده: برای تمیز کردن ابزارها پس از هرس، جهت جلوگیری از انتقال بیماری‌ها بین درختان.
نکات کلیدی برای هرس اصولی درختان
هرس اصولی درختان به دانش و مهارت نیاز دارد تا سلامت درخت حفظ شود و نتایج مطلوب به دست آید. توجه به جزئیات و رعایت اصول صحیح در هرس می‌تواند از آسیب به درخت جلوگیری کرده و به بهبود رشد و باردهی آن کمک کند.
1. چگونه شاخه‌های بیمار و ضعیف را تشخیص دهیم؟
تشخیص شاخه‌های بیمار و ضعیف از شاخه‌های سالم یکی از مهم‌ترین مراحل هرس است. به نشانه‌های زیر توجه کنید:
- شاخه‌های خشک و مرده:
- ظاهری خشک، بدون برگ یا پوسته‌های ترک‌خورده دارند.
- با ضربه زدن به شاخه صدای توخالی ایجاد می‌شود.
- شاخه‌های بیمار:
- لکه‌های قهوه‌ای یا سیاه روی برگ‌ها یا پوست شاخه مشاهده می‌شود.
- علائمی از قارچ، کپک یا رشد غیرطبیعی روی شاخه وجود دارد.
- وجود شکاف‌ها یا نواحی نرم و پوسیده در تنه یا شاخه.
- شاخه‌های ضعیف:
- شاخه‌هایی که نازک‌تر از حد معمول هستند و به‌سختی می‌توانند وزن برگ‌ها یا میوه‌ها را تحمل کنند.
- شاخه‌هایی که در زاویه نامناسب یا نزدیک به تنه رشد کرده‌اند.
- شاخه‌هایی که نور کافی دریافت نمی‌کنند و رشد کُند دارند.
2. میزان مناسب هرس برای هر نوع درخت
هر درخت نیازهای خاص خود را برای هرس دارد. رعایت میزان مناسب هرس بسیار اهمیت دارد، زیرا هرس بیش‌ازحد یا ناکافی می‌تواند به رشد درخت آسیب برساند:
- درختان جوان (برای شکل‌دهی):
- 10 تا 15 درصد از شاخه‌ها را هرس کنید تا رشد متعادل ایجاد شود.
- هرس بیشتر برای شکل‌دهی اولیه توصیه می‌شود.
- درختان بالغ:
- حدود 20 تا 30 درصد از شاخه‌های اضافی، بیمار یا ضعیف حذف شوند.
- تمرکز بر حذف شاخه‌های مرده و بیمار باشد.
- درختان میوه:
- بسته به نوع درخت، 30 تا 40 درصد از شاخه‌های غیرمولد و پرازدحام هرس شوند.
- هدف، ایجاد تهویه مناسب و افزایش نوررسانی به شاخه‌های بارده است.
- درختان زینتی:
- هرس سبک‌تر (10 تا 20 درصد) برای حفظ ظاهر زیبا و تعادل شاخه‌ها انجام شود.
نکته:
هرس بیش‌ازحد می‌تواند به کاهش فتوسنتز، رشد غیرعادی و استرس درخت منجر شود، بنابراین تعادل در میزان هرس ضروری است.
3. اشتباهات رایج در هرس درختان و نحوه جلوگیری از آن‌ها
برخی از اشتباهات رایج در هرس می‌توانند به درخت آسیب برسانند. در ادامه این اشتباهات و راه‌حل‌های جلوگیری از آن‌ها آورده شده است:
- هرس بیش‌ازحد (Over-pruning):
- حذف بیش‌ازحد شاخه‌ها باعث استرس درخت و کاهش فتوسنتز می‌شود.
- راه‌حل:
تنها شاخه‌های بیمار، ضعیف و اضافی را حذف کنید و هرگز بیش از 30 درصد از کل شاخه‌ها را هرس نکنید.
- برش‌های نامناسب:
- برش‌های نزدیک به تنه یا برش‌های ناصاف ممکن است باعث آسیب به بافت درخت و ایجاد عفونت شوند.
- راه‌حل:
برش‌ها را به‌صورت زاویه‌دار و چند سانتی‌متر بالاتر از محل اتصال شاخه انجام دهید.
- زمان‌بندی اشتباه:
- هرس در زمان نامناسب ممکن است رشد درخت را مختل کند یا به درخت آسیب برساند.
- راه‌حل:
هرس زمستانه برای تحریک رشد و هرس تابستانه برای کنترل رشد انجام دهید. در شرایط خاص، از هرس اضطراری برای شاخه‌های بیمار استفاده کنید.
- عدم استفاده از ابزار مناسب:
- ابزار کند یا نامناسب می‌تواند به شاخه‌ها آسیب برساند و باعث بریدگی‌های ناهموار شود.
- راه‌حل:
ابزارهای باکیفیت و تیز انتخاب کنید و پس از هر بار استفاده آن‌ها را تمیز و ضدعفونی کنید.
- نادیده گرفتن شاخه‌های پرازدحام:
- عدم توجه به شاخه‌هایی که به‌صورت پرازدحام رشد کرده‌اند می‌تواند باعث کاهش جریان هوا و نور شود.
- راه‌حل:
شاخه‌های پرازدحام و متقاطع را حذف کنید تا تهویه و نور کافی به داخل تاج درخت برسد.
- عدم توجه به شاخه‌های جوان و بارده:
- حذف شاخه‌های بارده ممکن است باعث کاهش محصولات شود.
- راه‌حل:
شاخه‌های بارده و سالم را حفظ کنید و فقط شاخه‌های غیرمولد یا ضعیف را هرس کنید.
نکات تکمیلی برای هرس اصولی
- همیشه قبل و بعد از هرس، ابزارها را با محلول ضدعفونی‌کننده تمیز کنید تا از انتقال بیماری جلوگیری شود.
- از ایجاد زخم‌های بزرگ روی تنه و شاخه‌ها خودداری کنید، زیرا این زخم‌ها محل مناسبی برای ورود آفات و بیماری‌ها هستند.
- شاخه‌های بزرگ را ابتدا از زیر برش دهید تا از پارگی درخت هنگام افتادن شاخه جلوگیری شود.
نتیجه گیری
هرس درختان همیشه برای درختان لازم است. با انجام هرس درخت، درختان شما به مروز رشد خواهند کرد و باردهی افزایش خواهد یافت. برای خرید نهال به شما توصیه می‌کنیم که از نهالستان معتبر تهیه کنید. همچین کارشناسان پالیز نهال به شما در خرید و قیمت نهال با کیفیت کمک می‌کنند.
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.
-
ارسال پیام در واتساپ
-
ارسال پیام در روبیکا
-
اینستاگرام
-
ارسال پیام در تلگرام
بسته شومراحل فرم را طی نمایید. با زدن دکمه بعدی و قبلی به قسمت های بعد و قبل بروید.
کد نویسی این قسمت در حال تکمیل می باشد
چه کمکی از دست من برمیاد؟