دلایل اینکه کارشناسان نهالستان معتقدند قبل از خرید نهال حتماً نوع ریشه درختان را بشناسید، این است که وسعت ریشه درختان افشان تا سایه انداز آنها بوده و همین امر کشاورزان کمک می‌کند تا روش مناسبی برای آبیاری و کوددهی درختان ریش افشان استفاده کنند؛ کدام درختان ریشه افشان دارند؟ معمولا درختانی که به روش قلمه یا پایه‌های رویشی تکثیر می‌شوند، ریشه‌های افشانی دارند؛ البته ژنتیک نیز تاثیرگذار هست، برخی از درختان به صورت ژنتیکی ریشه افشان هستند؛ از انواع درختانی که ریشه افشان دارند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نهال پالونیا
- نهال ازگیل
- نهال گل محمدی
- درخت فندق
- درخت خرمالو
- درخت گیلاس
ریشه درخت چیست
قبل از بررسی مبحث ریشه افشان درختان میوه، بهتر است بدانیم ریشه درخت چیست؟ و چه وظایفی دارد؟ ریشه درخت بخشی از درخت بوده و در زیر زمین قرار دارد؛ ریشه درختان به صورت شبکه‌ای از ساقه‌ها و ریشه‌های کوچک تشکیل شده و وظایف مهمی در رشد و توسعه درختان میوه دارند:
- جذب آب و مواد مغذی: ریشه‌ها از طریق مویرگ‌ها آب و مواد مغذی را از خاک جذب کرده و به سمت ساقه می‌رسانند، این آب و مواد مغذی برای رشد و تجدید نشاط درخت بسیار حائز اهمیت است.
- پایبندی و پشتیبانی: ریشه‌ها به عنوان قسمتی که در زیر زمین قرار دارند، وظیفه تثبیت و پایداری درخت را بر عهده دارند؛ آنها به رشد عمودی درخت کمک کرده و جلوی سقوط و خم شدن آن را می‌گیرند.
- تبادل گاز: ریشه‌ها توانایی تبادل گازهای اکسیژن و کربن دی‌اکسید را دارند؛ اکسیژن دریافت شده توسط ریشه‌ها به ساقه منتقل می‌شود و کربن دی‌اکسید تولید شده توسط ساقه به ریشه‌ها برگردانده می‌شود.
- ذخیره‌سازی: ریشه‌ها قادر به ذخیره مواد غذایی بوده و به درخت در دوران‌های کمبود یا عدم فعالیت فصلی آن، اطلاعات لازم را در اختیار قرار می‌دهند.
- تعامل با محیط زیست: ریشه‌ها ارتباط مستقیمی با خاک و جانداران دیگر در زیر زمین دارند؛ این تعاملات باعث استفاده از انرژی‌های موجود در خاک، تبادل اطلاعات با قارچ‌ها، باکتری‌ها و سایر ارگانیسم‌ها می‌شود.
انواع ریشه درختان
ریشه درختان میوه به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود، به هنگام احداث باغ میوه انواع ریشه درختان را بشناسید تا بتوانید به خوبی از آنها مراقبت کنید؛ هر کدام از این ریشه‌ها وظایف خاص خود را دارن:
- ریشه ذخیره: به عنوان قسمتی از سیستم ریشه، وظیفه ذخیره و نگهداری مواد غذایی را داراست و در خارج فصل رشد میوه مصرف می‌شود؛ این عملکرد مهم به سبب جذب و تجمع غذا در خارج از فصل رشد، در کمک به بقا و رشد درختان میوه موثر هست؛ درختانی که سیستم دفاع قوی در برابر تنش خشکی و کم آبی دارند، در واقع ریشه ذخیره کننده آنها مقداری رطوبت را در خود ذخیره می‌کند و در صورت تنش‌های خشکی آن را آزاد می‌کند تا درخت میوه آسیب نبیند.
- ریشه تغذیه: ریشه تغذیه وظیفه جذب غذا و آب از خاک را داراست؛ این ریشه‌ها معمولاً شبیه به شاخه های کوچکی هستند و به عمق خاک فرو می‌روند، غذا و آب را از طریق خاک جذب می‌کنند؛ ریشه تغذیه یا جذب کننده نقش بسیار مهمی در تأمین مواد غذایی و رشد سالم درختان میوه دارد.
ریشه درخت فندق
ریشه درخت فندق به صورت ریشه افشان (افشان‌دار) است، یعنی ریشه‌های فندق به اندازه نصف قطر تاج درخت پراکنده می‌شوند و به صورت گسترده و پهن در اطراف درخت قرار می‌گیرند؛ ریشه‌های راست ندارند و در حقیقت باعث می‌شوند پایداری و تعادل درخت را در برابر باد و شرایط آب و هوایی برقرار کند؛ بهترین نوع آبیاری برای درخت فندق آبیاری سطحی است تا تمامی ریشه‌های رویی سیراب شده و این میزان از رطوبت را به تنه درخت فندق برسانند؛ قبل از خرید نهال فندق حتماً از کارشناسان مربوطه روشهای آبیاری مناسب برای باغ فندق را جویا شوید.
ریشه گل محمدی چگونه است
اگر می‌خواهید بدانید ریشه گل محمدی چگونه است؟ باید بگوییم، ریشه درخت گل محمدی به صورت ریشه افشان (ریشه پراکنده) است، یعنی ریشه‌های آن در سطح خاک گسترده شده و از یک نقطه مرکزی خاص شروع نمی‌شوند، این نوع ساختار ریشه به درخت قدرت بیشتری در دریافت آب و مواد مغذی از خاک و همچنین استحکام بیشتر در مقابل باد و تکانه‌های خارجی می‌دهد.
در واقع یکی از دلایل افزایش فروش نهال گل محمدی به خاطر این موضوع هست؛ ریشه افشان گل محمدی باعث شده تا نهال گل محمدی در برابر تنش‌های آبی مقاوم‌تر عمل کرده و سیستم دفاعی قوی در برابر آفاق و بیماری‌های مختلف داشته باشد؛ برای شناختن بیشتر انواع نهال‌هایی که ریشه افشان دارند می‌توانید به سایت تخصصی پالیز نهالمراجعه کرده و با کارشناسان در ارتباط باشید؛ قیمت نهال سال ۱۴۰۲ درج شده است.
عمق ریشه درخت ازگیل
عمق ریشه درخت ازگیل حداقل ۳ الی ۴ متر هست؛ قبل از خرید نهال ازگیل بهتر است زهکشی خاک را به خوبی انجام دهید تا ریشه‌ها قدرت بیشتری برای توسعه داشته باشند؛ ریشه‌های درخت ازگیل، دراز و ضخیم بوده و به عمق خاک فرو می‌رود و به ریشه اصلی یا تپه‌گرد می‌انجامد؛ این ریشه‌ها عمدتاً برخلاف سیستم ریشه راست؛ شبه جانبی و شبه افشان هستند و باعث تثبیت و پایداری درخت می‌شوند.
تغذیه درخت ازگیل از ریشه پایدار و شبه افشان آن انجام می‌شود و از طریق ریشه‌های خود، آب و مواد غذایی لازم برای رشد و بقاء خود را جذب می‌کند؛ این ریشه‌ها، علاوه بر انجام وظیفه تغذیه و پشتیبانی، می‌توانند در حفظ تعادل خاک و جلوگیری از فرسایش هم کمک کنند؛ به خاطر ارزش ریالی میوه ازگیل، امروزه احداث یک سرمایه‌گذاری مناسب برای باغداران محسوب می‌شود.
ریشه درخت انار افشان است یا راست
در مورد ریشه درخت انار افشان است یا راست؟ باید بگوییم نهال انار ریشه افشان دارد؛ ریشه افشان به این معنی است که ریشه‌های درخت به شکل گسترده‌تری در اطراف درخت سر برآورده می‌شوند؛ اما در برخی موارد ممکن است ریشه‌ها به صورت ریشه راست نیز شکل بگیرند، عموماً درخت انار ریشه افشان یا ریشه پراکنده دارد؛ همین گزینه باعث شده احداث باغ انار در مناطق گرمسیری مقرون به صرفه باشد، چون کشاورزان با آبیاری سطحی می‌توانند تمام ریشه‌های آنرا سیراب کنند.
ریشه های درخت پالونیا
ریشه های درخت پالونیا بصورت ریشه افشان (Diffuse root system) است؛ این نوع سامانه ریشه، معمولاً شامل یک گروه از ریشه‌های کوچک با تراکم بالاست و به صورت پراکنده در اطراف ریشه اصلی قرار می‌گیرند؛ این گروه از ریشه‌ها از مرکزیت مشخصی برخوردار نیستند و به طور فراگیر در زمین پخش شده‌اند.
ریشه‌های پالونیا به خوبی به خاک متصل می‌شوند و می‌توانند از آنجا آب و عناصر غذایی را جذب کنند. این نوع ریشه کمک می‌کند تا درخت پالونیا به خوبی در مناطق خشک و کم آب رشد کند؛ برای همین، درخت پالونیا برای تحمل شرایط آب و هوایی سخت و خاک‌های فقیر نسبتاً مناسب است؛ البته ریشه زایی پالونیا به گونه‌ای است که علاوه بر پراکندگی در سطح زمین به عمق زمین نیز نفوذ می‌کند و همین امر باعث می‌شود تا کشاورز تا ۱۰ دوره یعنی ۵۰ الی ۶۰ سال از چوب به آن برداشت کند.
ریشه درخت خرمالو راست است یا افشان
در پایه به سوال «ریشه درخت خرمالو راست است یا افشان؟» باید بگوییم درختان خرمالو دارای سیستم ریشه چندتایی هستند؛ یعنی درختان دارای یک ریشه اصلی و ریشه‌های جانبی بوده و به صورت افشان به سمت اطراف درخت می‌روند؛ این ریشه‌ها در زمین رشد کرده و به درخت کمک می‌کنند تا آب و مواد مغذی لازم خود را جذب کرده و تغذیه شود.
ریشه درخت گیلاس راست است یا افشان
ریشه درخت گیلاس راست است یا افشان؟ ریشه درخت گیلاس کاملاً افشان بوده و به طور عمده در سطح خاک قرار دارد، اما بسته به شرایط محیطی و نوع خاک، ممکن است ریشه‌های عمقی هم داشته باشد؛ درختان گیلاس معمولاً ریشه‌هایی قوی و پراکنده در سطح خاک دارند و برای جذب آب و مواد غذایی مورد نیاز از طریق خاک استفاده می‌کنند؛ البته توجه کنید درختان گیلاس ریشه‌های بسیار حساسی دارند؛ قبل از خرید نهال گیلاس و کاشت آن در مزرعه حتماً ضدعفونی سطح زمین را انجام دهید؛ مهمترین آفت که ریشه درخت گیلاس را تحت تاثیر قرار می‌دهد، کرم ریشه‌خوار هست.
وسعت ریشه درختان ریشه افشان
با انواع درختانی که ریشه افشان دارد آشنا شدیم باید بدانیم وسعت ریشه درختان ریشه افشان چقدر است تا بر اساس آن برنامه کوددهی و آبیاری را انجام دهید، رسماً اطلاعات دقیقی در مورد طول و عمق ریشه درختان وجود ندارد، زیرا این پدیده بسیار پیچیده و وابسته به چندین عامل محیطی است.
عمق ریشه‌های درختان عمدتاً در نیمی از ارتفاع درخت در زمین قرار دارند و به دنبال رویش مناسب آب و عناصر غذایی زمین می‌گردند؛ برخی از درختان دارای ریشه‌های عمیقی بوده و به دنبال دسترسی به آب‌های زیرزمینی هستند؛ توجه داشته باشید هر درخت و هر گونه درختی شرایط رشد متفاوتی داشته و هیچ معادله یا شمارش دقیقی برای سایز ریشه درختان نیست؛ طبق بررسی‌های انجام شده پراکندگی ریشه‌های سطحی درختان تا وسعت سایه انداز درختان هست ولی عوامل زیادی بر روی رشد درختان تاثیرگذار بوده و عبارتند از:
- میزان رطوبت خاک و شرایط آبیاری باغات میوه
- نوع بافت خاک، سنگین یا سبک بودن خاک تاثیر بسزایی در پراکندگی و رشد عمقی ریشه درخت دارد.
- حاصلخیز بودن خاک
- روش تکثیر درختان، همانطور که اشاره کردیم درختانی که به صورت قلمه و پایه‌های رویشی تکثیر می‌شوند دارای ریشه‌های پراکنده و افشان هستند.
- دمای خاک
- وجود اکسیژن در خاک، ریشه‌ها به دنبال اکسیژن هستند؛ اگر زهکشی خاک باغ به خوبی انجام نشود رشد ریشه‌ها به صورت سطحی بوده و باعث گره خوردن ریشه درختان در یک باغ می‌شود.
کلام آخر
ما در این مقاله سعی کردیم اطلاعات علمی در مورد ریشه افشان درختان میوه ارائه دهیم؛ شما با شناختن ریشه زایی این درختان به راحتی می‌توانید از آنها مراقبت کرده و مانع از شیوع بیماری‌های خاک زی در باغات میوه شوید؛ از این رو توصیه می‌کنیم برای احداث باغ مدرن و خرید نهال حتماً با کارشناسان مربوطه در تماس باشید.
با عرض سلام و خسته نباشید سیب زمین من بیشتر از ۴۰ درصد هستش به نظرتون میتونم درخت گیلاس رو کاشت کنم؟
سلام وقت بخیر بله باید آبیاریش رو به صورت اصولی انجام بدین