معرفی انواع شته بادام + دلایل ایجاد شته بادام

بادام یکی از درختان مثمر و خزان کننده است که برگ های کشیده و نیزه مانند و نوک تیز آن در فصل پاییز پس از تغییر رنگ ریزش می کنند و این درخت جزو هسته داران طبقه بندی می شود، نام علمی آن Amygdalus Communis L است که با درختانی مانند سیب، هلو، به و ازگیل در یک خانواده به نام خانواده گلسرخیان Risaceae قرار دارند، درخت بادام یکی از درختان پر ارزش تیره رزاسه است که میوه آن یکی از خشکبار معروف و پر کاربرد در نزد ایرانیان است.

میوه درخت بادام دارای دو پوسته بوده که پوسته داخلی سخت و تقریبا چوب مانند بوده و میوه را محافظت می کند و خاصیت انبار داری طولانی به این میوه می بخشد و پوسته خارجی که نرم و سبز رنگ و حالت پرز مانند نیز دارد که در انتهای فصل و زمان رسیدن میوه از آن جدا می شود، درخت بادام مانند سایر درختان مختلف هسته دار تیره گلسرخیان ممکن است که در طی حیات خویش مورد تهاجم آفات و بیماری های مختلفی قرار بگیرد و میزان باردهی آن به سبب آلودگی به انواع مختلفی از آفات و عوامل بیمارگر دست خوش تغییرات شود.

بنابراین باغداران عزیز برای دست یابی به درختان بادامی پر ثمر و پر بار بایستی اشراف کامل به آفات مختلف و بیماری های گوناگون این درختان داشته باشند تا بتوانند به موقع و با اقدامات موثر آنها را کنترل نمایند که در این مقاله یکی از مهم ترین آفات بادام را بررسی خواهیم نمود پس تا انتها با ما باشید.

شته ها

شته ها حشرات کوچکی هستند که برخی دارای قدرت پرواز و گروهی از آنها فاقد قدرت پرواز هستند و گروهی از آفات مکنده بسیار خطرناک باغ ها و مزارع هستند که دارای دامنه میزبانی وسیعی هستند و درختان مختلفی مانند انار، سیب، به، هلو، شلیل، گلابی، انگور، فندق، ازگیل، آلبالو، پسته، گردو، بادام، مرکبات مختلف و غیره را از خانواده ها و تیره های مختلف را مورد حمله قرار می دهند و ضمن تغذیه از آنها موجب تضعیف آنها و کاهش میزان باردهی آنها می گردند و باغداران را متضرر می گردانند.

به طور کلی شته ها بیشتر در سطح رویی و زیری برگ ها مستقر شده و خرطوم خود را در نسوج نرم بافت برگ ها و سایر قسمت های مختلف و علفی مانند درختان مانند سرشاخه های جوان و حتی میوه ها فرو برده و ضمن تغذیه از شیره گیاهی موجب ضعف و در نهایت زوال درخت می شوند و یکی درختان میزبان این حشرات مکنده و مضر بادام است که در این مقاله مورد بررسی قرار می گیرد.

1)شته سبز درخت بادام

یکی از انواع مختلف شته که درختان بادام را مورد حمله قرار می دهد شته سبز بادام است که دارای دامنه میزبانی وسیعی است و درختان مختلفی مانند زردآلو، هلو، گلابی و گوجه وحشی را مورد حمله قرار داده و به آنها خسارت می زند و تقریبا در تمام مناطق کشور پراکنده است و در هر شرایط آب و هوایی که بادام کشت می شود ممکن است این شته نیز وجود داشته باشد.

2)مرفولوژی شته سبز بادام

این شته به دو صورت بالدار و بی بال دیده می شوند که گونه ی بالدار آن شته های تقریبا درشتی هستند که طول آنها به 8 میلیمتر هم می رسد و رنگ بدن آنها در قسمت جلوی بدن سیاه و یا سبز بسیار تیره است و رنگ قسمت انتهایی و یا شکم آنها سبز است و کورتیکول این شته ها قهوه ای رنگ است و دارای چشم های قرمز رنگی است تخم شتهای بالدار سیاه رنگ است.

گونه بدون بال آن حشرات ریزی هستند که طول آنها به کمتر از سه میلیمتر می رسد و رنگ قسمت سر و سینه و یا قسمت جلوی بدن آنها سبز تیره و در قسمت انتها سبز روشن است و دارای دمی نامشخص و بسیار کوتاه هستند و شاخاک هایی هفت مفصلی دارند و رنگ کوتیکول آنها سبز است.

3)خسارت شته سبز بادام

این شته تمام قسمت های سبز درخت بادام از جمله برگ ها و سرشاخه های جوان را مورد تغذیه قرار می دهد و از شیره گیاهی آوندهای آبکشی استفاده می کند و موجب ضعف درخت می شود علایم خسارت به صورت پیچیدگی سر شاخه ها و نیز پچیدگی و جمع شدن برگ ها پدیدار می شود که این برگ ها پیچیده مخل تخم ریزی حشرات ماده خواهد شد.

شته سبز بادام زمستان را به صورت دستجات تخم در روی درختان بادام پشت سر می گذارد و در بهار تخم ها تفریخ شده و به درختان حمله می کنند، پیک فعالیت این حشرات در ماههای بهار است و در فصل تابستان شدت فعالیت آنها کاسته می شود در برخی منابع عنوان شده است که این شته ها در فصل تابستان به روی میزبان های ثانویه مانند بارهنگ مهاجرت می کنند.

4)کنترل شته سبز بادام

• کشت ارقام مقاوم
• هرس سرشاخه های آلوده به منظور از بین بردن فرم زمستان گذران آفت
• سم پاشی زمستانه با سموم مناسب و روغن ولک
• سم پاشی درختان به محض مشاهده شته ها پیش از جمع شدن برگ ها با سمومی مانند مالاتیون
• پس از جمع شدن برگ ها بایستی از سمومی استفاده شود که خاصیت نفوذ پذیری دارد مانند سم دیازینون و یک سم سیستمیک مانند متاسیتوکس

5)شته سبز هلو در درختان بادام

شته سبز هلو یکی دیگر از شته هایی است که درختان بادام را با چالش مواجه می کند و موجب آسیب به آنها می شود و میزان باردهی آنها را کاهش می دهد این شته نیز دارای پراکندگی وسیع است از آنجا دارای دامنه میزبانی وسیعی است در همه نقاط مختلف کشور دیده می شود و کنترل آن به دلیل چند میزبانه بودن دشوار است، از مهم ترین میزبان های این شته می توان به هلو، شلیل، زردآلو، گوجه سبز بادام و بسیاری از گیاهان زراعی اشاره نمود

6)مرفولوژی شته سبز هلو

گونه بالدار این شته به رنگ سبز زیتونی دیده می شود که دارای نقاط و یا لکه های سیاه رنگی در قسمت انتهایی بدن است کورتیکول کوتاهی دارند و می توان گفت که گونه بالدار شته سبز هلو حشرات تقریبا ریزی هستند که طول آنان حدود 3.2 میلیمتر است.

حشرات بی بال طولی حدود 3.2 تا 4.2 دارند و به نظر بزرگتر از حشرات بالدار هستند و به رنگ زرد دیده می شوند که در قسمت میانی و شکم آن نوارهای تیره رنگی قابل مشاهده است این شته ها دارای کورتیکولی بلندتر از حشرات بالدار و به رنگ سبز است

خسارت شته سبز هلو

شته سبز هلو مانند سایر شته ها جزو آفات مکنده است از این رو برگ ها و قسمت های سبز و علفی درخت بادام مانند سرشاخه های جوان را مورد تغذیه قرار می دهد و موجب تغییر شکل و دفرمه شدن برگ ها و سر شاخه های جوان می شود و با توجه به این که شته سبز هلو قادر است چند نسل را در یک فصل زراعی تولید کند جزو آفات خسارت زا در باغات بادام است چرا که با تغذیه جمعیت زیاد این حشرات از شیره گیاهی درختان بادام دچار ضعف می شوند همچنین شته سبز هلو ناقل برخی بیماریهای ویروسی به درختان بادام است

کنترل

• از بین بردن فرم زمستان گذران
• عدم کشت ارقام حساس
• سم پاشی با سمومی مانند دیازینون، مالاتیون، کنفیدور، متاسیتوکس و استامی پراید
• از بین بردن میزبان های ثانویه به منظور اختلال در سیکل زندگی آفت

شته خالدار هلو در درختان بادام

یکی از آفات مهم درختان میوه هسته دار مانند هلو، زرد آلو، گوجه سبز و بادام است که دارای پراکندگی بسیار وسیعی در سطح کشور است و یکی از حشرات خسارت زا در باغ های مختلف بادام، هلو و زرد آلو است

مرفولوژی شته خالدار هلو

این شته دارای بدنی گلابی شکل است و یکی از شته های بزرگ در بین سایر شته ها است و به دلیل وجود لکه ها و نقاط سیاهی که در روی بدن آن پراکنده است به شته خالدار معروف است شته های کامل این گونه بزرگ به طول حدود 5.3 میلیمتر و بدون بال است رنگ شته های بدون بال گونه خالدار هلو تقریبا خاکستری است اما شته های تخم گذار این گونه بالدار و کوچکتر از نوع بی بال و به طول 5 میلیمتر است که تخم های بیضی شکل آن دارای برجستگی های ریزی است که رنگ قهوه ای تا سیاه براق دیده می شود

خسارت شته خالدار هلو

این شته نیز به برگ ها، سرشاخه ها و نیز تنه درختان بادم حمله می کند و با فرو بردن خرطوم در داخل بافت و نسوج نرم گیاهی از شیره آوندی تغذیه می کند و علاوه بر پیچیده نمودن برگ و سر شاخه ها موجب ضعف درختان بادام می شوند و همین امر راه نفوذ سایر آفات پوست خوار و چوب خوار را به درختان باز می کند و موجب می شود درختان بادام در برابر آنها توان مقابله نداشته باشند

جمعیت این شته بسیار زیاد است چرا که این شته قادر تا یازده نسل در سال تولید کند و این امر موجب می شود جمعیت بسیار زیادی شته درختان بادام را مورد تغذیه قرار دهند

کنترل شته خالدار هلو

• از بین بردن فرم زمستان گذران
• سم پاشی زمستانه
• خرید و کشت نهال سالم
• کشت ارقام مقاوم
• تقویت درختان
• سم پاشی با سموم مناسب برای شته ها

شته آردی درختان بادام

یکی از شته هایی که در مناطق بادام خیز بیشتر مشاهده می شود شته آردی بادام است که در روی بادام و نیز نی ایجاد خسارت می کند و به گونه شته آرد آلود آلو بسیار شبیه است

مرفولوژی شته آردی بادام

شته های ماده ی این گونه فاقد بال هستند و به رنگ آبی مایل به خاکستری دیده می شود بدن این شته ها تخم مرغی شکل و یا بیضی شکل است که دارای تعداد زیادی لکه ها و یا نقاط خاکستری در روی بدن بیضی شکل خویش هستند که همین لکه ها ظاهری آرد آلود به شته ها می دهد و به همین دلیل به این نام خوانده می شوند

این شته ها دارای شاخک های بلندی هستند به طوری که طول شاخک های آن از طول نصف بدنش بیشتر است این گونه دارای کورتیکول ضخیم و تقریبا کوتاهی است

خسارت شته آردی بادام

این شته ها نیز مانند سایر شته ها برگ ها و سرشاخه های جوان را مورد تغذیه قرار می دهند اما جالب است که این شته ها موجب دفرمه شدن برگ نمی شوند و به صورت دسته ها و مجتمع برگ ها را به ویژه در سطح زیرین برگ مورد تغذیه قرار می دهند و موجب کاهش شیره گیاهی و ضعف درختان می شوند این شته ها عسلک نیز تولید نمی کنند

به نظر می رسد که نی به عنوان میزبان ثانویه این شته عمل می کند و این شته ها اواخر بهار به سمت میزبان ثانویه پرواز می کند و سپس در پاییز برای زمستانگذرانی مجددا به سمت میزبان اصلی بر خواهد گشت

کنترل شته آردی درختان بادام

• از بین بردن فرم زمستان گذران
• از بین بردن میزبان ثانویه برای اختلال در سیکل تولید مثلی و کاهش جمعیت آنها
• بهداشت زراعی باغ
• سم پاشی با سموم توصیه شده توسط کارشناسان گیاهپزشکی

خسارات ثانویه شته ها در درختان بادام

اهمیت شته ها تنها به دلیل خسارت مستقیم و اولیه آنها نیست چرا که شته ها علاوه بر تغذیه از بافت های نرم درختان بادام و ایجاد خسارت مستقیم ممکن است سبب ایجاد خسارات ثانویه در درختان بادام شوند که برخی از مهم ترین آنها شامل موارد زیر است

• به دلیل تغذیه شته ها از شیره گیاهی درختان بادام، این درختان مواد غذایی کافی برای رشد و باردهی نخواهند داشت و ضعیف می شوند و همین ضعف موجب می شود که در برابر آفات دیگر شکننده عمل کنند و توان مقابله با آنها را نداشته و سایر آفات پوست خوار و چوب خوار درختان بادام را مورد تغدیه قرار دهند.
• عوامل بیمارگری نیز ممکن است در صورت تضعیف این درختان بتوانند به داخل این درختان نفوذ نموده و موجب ایجاد خسارت بیشتر در این درختان شوند
• اکثر شته ها هنگام تغذیه از درختان میزبان مانند بادام ماده ای به نام عسلک ترشح می کنند که عسلک باعث جذب گرد و خاک به درخت شده و باعث کاهش سطح فتوستنز شده و از این طریق نیز موجب ضعف درختان بادام می شوند و علاو بر جذب گرد و خاک موجب جذب عوامل بیمارگر ثانویه مانند قارچ مولد دوده می شود و این قارچ نیز موجب ضعیف تر شدن درخت بادام شده و از این طریق نیز ایجاد خسارت می کنند
• بسیاری از شته ها به عنوان ناقل عوامل بیمارگری که خود توان جا به جایی ندارند عمل می کنند و یکی از مهم ترین عوامل بیماری که به وسیله شته ها منتقل می شود ویروس ها هستند.

دلایل تشدید خسارات شته ها در درختان بادام

درختان بادام به خودی خود و ذاتا درختانی مقاوم هستند که می توانند در برابر برخی از آفات و حشرات مقاومت کنند و یا شدت خسارت آنان را کاهش دهند اما مجموعه ای از عوامل و فاکتورها وجود دارند که ممکن است موجب شوند درختان در برابر آفاتی مانند شته آسیب پذیر شوند که برخی از مهم ترین آنها را بر خواهیم شمرد.

کشت ارقام حساس

یکی از راه های کنترل آفاتی مانند شته ها کشت ارقام مقاوم به عنوان اولین قدم است و اولین سد دفاعی است بنابراین اگر ازقام حساس در باغ کشت شوند نمی توانند در برابر حمله آفات مختلف مانند شته ها مقاومت کنند و در نتیجه جمعیت شته ها حالت طغیانی گرفته و موجب ایحاد خسارات زیاد در باغ های بادام می شوند و میزان باردهی را به شدت کاهش می دهند

تغذیه ضعیف درختان بادام

آفاتی مانند شته ها بیشتر درختان ضعیف را برای تغذیه انتخاب می کنند و اگر درختان بادام دچار تنش غذایی شوند و عناصر و املاح معدنی مورد نیاز خود را به موقع دریافت نکنند دچار ضعف می شوند و نخواهند توانست در برابر آفاتی مانند شته مقاومتی از خود نشان دهند و در نتیجه مورد تهاجم این آفات قرار می گیرند و دچار آسیب و کاهش میزان باردهی خواهند شد.

عدم رعایت اصول صحیح آبیاری درختان بادام

درختان بادام یکی از درختانی هستند که بایستی آبیاری آنها بسیار مورد توجه قرار بگیرد چرا که این درختان به تنش آبی و نظم آبیاری بسیار حساس هستند و رعایت نکردن اصول صحیح آبیاری این درختان علاوه بر کاهش میزان باردهی این درختان موجب ضعف و ایجاد خسارات ثانویه می شود که به کاهش مقاومت درختان بادام در برابر آفات مکنده ای مانند شته ها اشاره نمود و تنش آبی از این طریق نیز موجب آسیب به درختان بادام ایجاد خسارت در باغ های بادام می شود.

تغذیه نا مناسب و افزایش رشد رویشی درخت بادام

کود دهی غلط درختان بادام موجب ایجاد شرایط مناسب برای تغذیه آفاتی مانند شته ها را فراهم می کند که در این مورد می توان به استفاده نا به جا و زیاده روی در مصرف کودهایی مانند کودهای ازته که موجب افزایش رشد رویشی درختان بادام می شوند اشاره نمود این امر بافت ها ونسوج نرم را برای تغذیه حشرات مکنده ای مانند شته ها فراهم می کند و در نتیجه موجب افزایش جذب و افزایش فعالیت شته ها در درختان بادام و ایجاد خسارت بیشتر آنها می شود.

عدم کنترل علف های هرز

کنترل علف های هرز در باغات بادام تاثیر بسیار زیادی در کنترل شته ها خواهد داشت چرا که این آفات برای زمستان گذرانی علاوه بر درختان ممکن است علف های هرز انتخاب کنند و در صورتی که این علف های هرز کنترل نشوند این آفات فضای کافی برای زمستان گذرانی دارند و در آغاز فصل بهار و فصل رویش با جمعیت بیشتری درختان بادام را مورد حمله و تغذیه قرار می دهند و موجب خسارت بیشتری می شوند.

کشت گیاهان زراعی مختلف در باغ های بادام

پیش تر عنوان کردیم که شته ها آفاتی پلی فاژ هستند و دارای دامنه میزبانی وسیعی هستند و از جمله میزبان های مناسب برای این حشرات می توان به گیاهان زراعی مختلف، سبزیجات و صیفی جات اشاره نمود که باغداران برای استفاده بهینه از فضای باغ ها ممکن است آنها را در باغات خود کشت کنند و از این طریق موجب افزایش نا خواسته میزبان شته ها و افزایش جمعیت آنها شوند.

وجود میزبان های ثانویه

شته ها حشراتی هستند که برای تکمیل چرخه زندگی خود به میزبان هایی به عنوان میزبان ثانویه احتیاج دارند و در صورتی که این میزبان های ثانویه در باغ ها و اطراف درختان بادام وجود داشته باشد این آفات قادر خواهند بود که سیکل زندگی خود را تکمیل نمایند و با جمعیت بیشتری درختان بادام را مورد تغدیه قرار دهند

سم پاشی بی رویه درختان بادام

سم پاشی یکی از راههای موثر کنترل آفات مختلف و عوامل بیمارگر در درختان مختلف از جمله بادام است و یکی از راه های موثر برای کنترل جمعیت شته ها نیز است اما می دانید که شته ها دارای دشمنان طبیعی مانند کفشدوزک ها هستند که سم پاشی های بی رویه و نا به جا ممکن است که جمعیت این دشمنان طبیعی را نیز به شدت کاهش داده از این پس شته ها بدون وجود دشمنان طبیعی به صورت بی رقیب جمعیت خویش را افزایش می دهند از این رو خسارات بیشتری را به درختان بادام وارد می کنند.

از سوی دیگر سم پاشی بی رویه ممکن است سبب ایجاد مقاومت در شته ها شود چرا که پس از هربار سم پاشی جمعیتی از شته ها که سم روی آنها بی اثر بوده است باقی می مانند و این جمعیت بدون وجود رقابت رشد و تولید مثل می کنند و به سرعت جمعیت آنها افزایش می یابد و در نتیجه جمعیتی از شته ها به وجود می آید که در برابر سموم مختلف نیز مقاوم هستند و دیگر سم پاشی نیز بر علیه آنها بی نتیجه خواهد بود

ضعف درختان در اثر حمله بیماری ها و آفات دیگر

آفات و بیماری مختلف ممکن است موجب ضعیف شدن درختان بادام شوند و درختان ضعیف بیشتر از سایر درختان مورد حمله شته ها قرار می گیرند از این رو کنترل سایر آفات و بیماری ها سبب کنترل میزان خسارت شته ها نیز می شود.

نتیجه گیری

بادام یکی از درختان پر ارزش و سودمند است که علاقه مندان بسیار زیادی برای احداث باغ آن وجود دارد اما باید در نظر داشته باشید که این درختان پرسود و پر ثمر نیز مانند سایر درختان ممکن است مورد تهاجم آفات و بیماری های مختلف قرار بگیرند و میزان باردهی آنها به شدت کاهش یابد و یکی از آفاتی که ممکن است خسارات هنگفتی به باغ های بادام وارد نماید شته ها هستند که مهم ترین شته های باغ های بادام را در این مقاله مورد بحث قرار دادیم

از این رو باغداران بایستی آفات و بیماری های مختلفی که ممکن است میزان باردهی درختان بادام را کاهش دهند را شناسایی نمایند و از طرق مختلف مانند  نهال بادام  مقاوم و سالم آنها را کنترل نمایند و برای خرید نهال بادام  بایستی نهالستانی را انتخاب کنند سابقه ای درخشان در زمینه فروش نهال بادام سالم و با کیفیت داشته باشند.

همچنین دقت کنید که قیمت نهال در نهالستان هایی دارای تولید انبوده هستند و نهال های مختلف تولید می کنند برای باغداران بسیار مقرون به صرفه است چرا که این نهالستان ها علاوه بر سود خود به فکر رفاه باغداران نیز هستند.