کاشت نهال عناب: روش و بهترین زمان کاشت

قبل از آشنایی با کاشت نهال عناب، بهتر است با خود میوه عناب آشنا شویم، عناب یک میوه بوده و دارای شکل بیضوی یا کروی است؛ اندازه آن معمولاً بین 2 تا 4 سانتیمتر بوده و پوست عناب رنگی قرمز یا زرد داشته و دارای خطوط ریز سبز روشن هست؛ البته پوست آن نسبتاً نازک و شفاف است.

داخل عناب شامل دانه‌های قهوه‌ای می‌شود که درون یک پوسته سفت و چرمی قرار دارند؛ مزه عناب ترش و ملسی هست؛ معمولاً در ماه‌های پاییز در مناطق مختلف میوه عناب تازه و در ماه‌های دیگر میوه عناب خشک شده قابل دسترس است؛ کاشت درخت عناب در مناطق گرمسیری بهتر جواب می‌دهد.

دلایل کاشت نهال عناب

مواد غذایی عناب زیاد بوده و در طب سنتی به عنوان داروی گیاهی شناخته می‌شود؛ عناب یک منبع طبیعی و غنی از ویتامین C و آنتی‌اکسیدان‌ها بوده و مصرف عناب به صورت تازه یا دمنوش برای سلامتی مفید هست؛ کاشت نهال عناب و احداث باغ عناب به دلایل متعددی سودآور بوده و در زیر پنج دلیل برای این موضوع را بررسی می‌کنیم:

• بازارپسندی

عناب به عنوان یک محصول استراتژیک و بازار پسند به شمار می‌رود؛ مصرف کنندگان از خواص عناب و طعم متمایز این میوه لذت می‌برند؛ به دلیل طرفداران زیاد، قیمت عناب خشک و تازه بالاست و یک سرمایه‌گذاری امن برای کشاورزان محسوب می‌شود.

• مقاومت در برابر شرایط اقلیمی

از دیگر دلایل مقرون به صرفه بودن  کاشت نهال عناب، باید به سیستم دفاعی آن اشاره کنیم؛ عناب گیاهی مقاوم به شرایط اقلیمی سخت بوده و توانایی رشد و بازدهی در مناطق گرمسیری را داراست؛ در نتیجه، می‌توانید در مناطقی با شرایط اقلیمی سخت و کم آب، تولید عناب را آغاز کرده و به بازدهی خوبی برسید؛ میزان برداشت عناب در هکتار  ۲ تا ۴ تن میوه عناب تازه است.

• عمر طولانی و پایداری

درختان عناب عمر طولانی دارند و می‌توانند تا ۱۵۰ سال زنده بمانند؛ این ویژگی برای سرمایه‌گذاری بلندمدت و استمرار کسب و کار بسیار مهم است؛ همچنین، انرژی و هزینه مصرفی در نگهداری درختان عناب نسبت به سایر محصولات کاشت‌وکار کمتر بوده و در نتیجه هزینه نگهداری کاهش می‌یابد.

• تنوع محصولات

از دیگر دلایل سودآور بودن کاشت نهال عناب، استفاده از تمام فرآورده‌های آن است؛ انحصار نسبی عناب تنها میوه آن نیست، بلکه از برگ، دانه، روغن و اسانس عناب نیز استفاده‌های مختلفی می‌شود؛ می‌توان از اینگونه تنوع در تولید و بازاریابی استفاده کرده و سود بیشتری کسب کرد.

در کشور ما ارگان و نهالستان‌هایی هستند که اطلاعات کاملی در مورد روش کاشت درخت عناب بخصوص در مرحله اولیه تولید و ایجاد باغ عناب، در اختیار باغداران قرار می‌دهند؛ آموزش علمی و فنی کشاورزان فرایند راه‌اندازی و پیاده‌سازی تولید عناب را سهولت بخشیده و در بهره‌وری آن کمک دهنده است.

روش کاشت درخت عناب

انتخاب روش کاشت درخت عناب، تاثیر بسزایی در باردهی و موفقیت باغ عناب دارد؛ یک باغدار بهترین شرایط کاشت عناب را برای رشد و باردهی بهتر درخت عناب در نظر می‌گیرد که شامل موارد زیر می‌شود.

• درختان عناب به نور آفتاب نیاز دارند و باید در مناطقی با آب و هوای گرم و خشک کاشته شود؛ آنها به خاک خوب زهکشی شده و غنی از مواد آلی نیاز دارند.
• آبیاری: سالانه حداقل ۱۰۰۰-۱۵۰۰ میلیمتر باران برای رشد بهتر درختان عناب لازم است؛ در صورت کمتر بودن میانگین بارش باران در مناطق خشک و گرمسیری کشاورزان باید با آبیاری این کمبود را بر طرف سازند.
• خاک: خاک باید عمق کافی داشته تا ریشه‌های درختان بتوانند به لایه‌های زیرین زمین نفوذ کنند؛ خاک باید به خوبی زهکشی شده و سطح اسیدیته pH میانه‌ای (۶ – ۸) داشته باشد.
• تغذیه: درخت عناب به کود حاوی  نیتروژن، فسفر و پتاسیم نیاز دارد؛ باغداران بهتر است با شرایط کاشت عناب آشنا شده و از دوره رشد تا میوه‌دهی، کودهای ارگانیک یا معدنی مناسب به درختان اعمال کنند.
• حشرات و بیماری‌ها: درختان عناب عموماً مقاوم به حشرات و بیماری‌ها هستند، اما برخی از آفات به درختان عناب صدمه می‌زند؛ پیگیری، مراقبت‌های پیشگیرانه و اقدامات درمانی برای بیماری‌ها و حشرات اهمیت دارد.

لطفا توجه داشته باشید این اطلاعات عمومی درباره نیازهای درخت عناب است و شرایط خاص هر منطقه و محیط ممکن است متفاوت باشد؛ دو مسئله مهم در کاشت نهال عناب وجود دارد که سوال اکثر کشاورزان و مصرف کنندگان است؛ پیوند زدن درخت عناب و کاشت عناب در منزل! در ادامه مقاله اطلاعات تکمیلی در مورد آنها ارائه خواهیم داد.

پیوند زدن درخت عناب

پیوند زدن درخت عناب یک روش عملیاتی برای تکثیر و جوانسازی این گونه درختی است؛ البته ما توصیه می‌کنیم باغداران حتماً نهال عناب را بر پایه بذری به صورت اصلاح شده از نهالستان‌های معتبر خریداری کند؛ در ادامه، به توضیح فرایند پیوند زدن نهال عناب می پردازم:

✓انتخاب نهال مناسب: نهالی را انتخاب کنید که به خوبی رشد کرده و سالم باشد؛ ✓تهیه قلمه: انتخاب شاخه‌های جوان و سالم از درخت عناب که قطر آنها حدود یک سانتیمتر است؛ هر قلمه باید حداقل چهار الی شش چشمه یا گره داشته باشد.

✓برش قلمه: با دقت قلمه را از شاخه مادر جدا کنید؛ این کار باید با یک برش تمیز انجام شود و سطح برش نباید شیب زیادی داشته باشد.

✓آماده‌سازی قلمه: از آخرین گره، برشی تمیز بزنید. سپس بر روی انتهای بریده‌شده یک فلش بزنید تا جهت قلمه زدن را مشخص کنید.

✓انتخاب پایه: پایه مقاوم را انتخاب کرده و بر روی پایه شاخه‌ای که می‌خواهید بر آن پیوند بزنید را مشخص کنید.

✓تربیت نهال: پس از پیوند زمانی که از رشد قلمه مطمئن شدید، شاخه و درخت پایه را تقویت کنید.

با رعایت این مراحل، می‌توانید به خوبی نهال عناب را پیوند و تکثیر کنید؛ هدف اصلی از پیوند زدن درخت عناب جوانسازی این درخت است تا میزان باردهی و عملکرد آن را افزایش دهند.

کاشت عناب در منزل

شما می‌توانید بذر عناب را در منزل بکارید؛ کاشت عناب در منزل یک فرایند ساده است، اما به مراقبت و شرایط مناسب نیاز دارد؛ برای راحتی کار خرید نهال عناب از نهالستان‌های معتبر را توصیه می‌کنیم؛ ولی در کاشت بذری برای شروع، از بذرهای تازه عناب استفاده کنید.

برای کاشت عناب در منزل به یک گلدان با مخلوطی از خاک رس و کمی پیت ماس احتیاج دارید؛ زمان کاشت بذر عناب در گلدان اختیاری است ولی فصل زمستان بهتر است؛  بذر عناب را در عمق کمی زیر سطح خاک قرار داده و خاک را با آبپاش آبیاری کنید؛ مطمئن شوید که گلدان در مکانی با نور مناسب و دمای معتدل قرار دارد.

بذرها معمولاً در شرایط مرطوب می‌رویند، شما باید خاک را مرطوب نگه دارید، اما از آبیاری بیش از حد پرهیز کنید تا جلوی رطوبت زیاد و پوسیدگی ریشه ها بگیرید؛ به طور معمول، بذرها در مدت چند هفته جوانه می‌زنند و شما می توانید بعداً آنها را به سمت پنجره بچرخانید تا نور بیشتری دریافت کنند.

بهترین زمان کاشت نهال عناب

زمان کاشت نهال عناب در باغ بسیار مهم است؛ زیرا این موضوع تاثیر قابل توجهی در رشد و توسعه نهال‌ها و در نهایت درختان خواهد داشت؛ در ادامه توضیحاتی در خصوص بهترین زمان کاشت نهال عناب ارائه خواهیم داد:

• شرایط هوا: بهترین زمان کاشت نهال عناب به شرایط هوایی یک منطقه وابسته است؛ نهال‌ها به دما و رطوبت مناسب برای رشد و بقا نیاز دارند؛ باید زمان کاشت را با توجه به فصل و شرایط هوایی محل تعیین کرد.
• فعالیت‌های زیستی: نهال عناب در هنگام کاشت مورد حمله عوامل بیولوژیکی مختلفی از جمله میکروب‌ها، قارچ‌ها و حشرات قرار خواهند گرفت؛ فصل کاشت نهال عناب تاثیر زیادی بر سیستم دفاعی این درخت دارد.
• تامین آب: نهال‌ها در زمان کاشت و پایه گذاری نیاز به آبیاری و رطوبت دارند؛ انتخاب زمان مناسب برای کاشت نهال عناب باعث می‌شود از منابع آب موجود استفاده کرد.
• تاثیر روی رشد و عملکرد: فصل کاشت نهال عناب بر رشد و عملکرد آینده آن تاثیر مستقیم دارد.

طبق نظر کارشناسان نهالستان فصل کاشت نهال عناب در مناطق گرمسیری و خشک، فصل پاییز هست؛ چون در فصل پاییز، در مناطق گرمسیری و خشک دما کاهش یافته و هوا شروع به خنک شدن کرده و شرایط مطلوبی برای رشد ریشه نهال‌ها ایجاد می‌شود.

در این فصل بارش‌ها در مناطق گرمسیری شروع شده  و درصد رطوبت هوا و خاک افزایش می‌یابد؛ این شرایط برای احداث باغ عناب بسیار مناسب است؛ در فصل پاییز، نفوذ آب و انتقال مواد غذایی در خاک بهتر بوده و در فصل زمستان ریشه‌های نهال عناب بهتر و قوی‌تر رشد کرده و با محیط ارتباط برقرار می‌کنند.

با کاشت نهال عناب در فصل پاییز، نهال‌ها در طول زمستان و بهار آغاز به رشد کرده  و تا فصل گرم و خشک تابستان تقویت شده و آماده برداشت محصول در فصل بعدی می‌شوند؛ البته کشاورزانی که موفق نشدند در فصل پاییز کاشت نهال عناب را به پایان برسانند با روش کاشت درخت عناب در اواخر فصل زمستان آشنا شده و در این بازه زمانی خرید نهال عناب و کاشت آن را انجام دهند.

بهترین نوع درخت عناب

شناختن بهترین نوع درخت عناب به کشاورزان کمک می‌کند تا باغات پربار و اقتصادی را راه اندازی کنند؛ ما در ادامه چ دو نژاد عناب را که جز بهترین نوع درخت عناب شناخته شده را به شما معرفی می‌کنیم:

• نهال عناب ژاپنی: از انواع نهال عناب پربار با سیستم دفاعی قوی به نهال عناب ژاپنی اشاره می‌کنیم؛ همانطور که از نامش پیداست، منشا این نهال ژاپنی بوده ولی توسط نهالستان پالیز نهال بومی‌سازی شده است؛ نهال عناب ژاپنی زودبازده بوده و دو سال برای اولین باروری زمان احتیاج دارد؛ این درخت پربار در یک هکتار زمین سه تن میوه تولید می‌کنند؛ گل درخت عناب سفید و دوجنسه هست، بنابراین به رقم گرده افشان احتیاج ندارد.
• نهال عناب محلی: از انواع درخت عناب ایرانی می‌توان به نهال عناب محلی اشاره کرد، میوه‌های آن کیفیت بالایی داشته و  حداقل ۱۰۰ سال عمر و باردهی طلایی دارد، نهال عناب محلی جزو درختان پایه کوتاه بوده فاصله‌ای که برای کاشت آن در نظر گرفته‌اند ۴ متر است؛ تناژ تولید محصول عناب محلی در هکتار سه تن است، این درخت نیز به رقم گرده افشان احتیاج ندارد.

کلام آخر

کسب آگاهی و اطلاعات کافی در مورد کاشت و نگهداری درخت عناب، به کشاورزان کمک می‌کند تا از باغات خود به خوبی مراقبت کنند؛ در واقع تنها خرید نهال عناب و کاشت نهال عناب مهم نیست بلکه برای یک کشاورز داشتن آمادگی برای کاشت داشت برداشت درخت عناب باعث حفظ سرمایه آنها در طولانی مدت خواهد شد؛ شما می‌توانید به سایت پالیز نهال مراجعه کرده و مقالات علمی آن را در مورد نهال عناب مطالعه کنید.