بهترین شرایط آب‌هوایی برای گیلاس

یکی از مهمترین موضوعاتی که در زمان کاشت نهال درختان میوه باید به آن توجه کرد موضوع سازگاری و تطابق آن ها با شرایط اقلیمی منطقه است زیرا اگر درختان میوه سازگاری لازم را با اقلیم منطقه نداشته باشند رشد و نمو آن ها با اختلال مواجه خواهد شد و نه تنها محصول و عملکرد آن ها کاهش خواهد یافت بلکه ممکن است قادر به ادامه حیات نباشند و تمام هزینه و انرژی که بابت کاشت آن صرف شده است به هدر برود.

درخت گیلاس علاوه بر داشتن میوه‌ای خوشمزه و محبوب دارای چوبی محکم و سخت است که در صنایع چوب و هیزم کاربرد دارد پس برای اینکه به خوبی رشد کند تا بتواند چوبی مستحکم و محصولی مرغوب تولید کند نیاز دارد با اقلیم منطقه کاملا سازگار باشد و نیازهای دمایی آن برآورده شود در ادامه بهترین شرایط آب و هوایی برای کاشت نهال گیلاس را بیان خواهیم کرد.

گیاهشناسی درخت گیلاس شیرین و ترش

درخت گیلاس شیرین در زبان انگلیسی Cherry  و گیلاس ترش Sour cherry نام گذاری شده است همچنین با نام Prunus cerasus در کتب علمی دنیا معرفی می شود این درخت همانند سیب و آلو در خانواده Rosaceace طبقه بندی می شود و دارای ارقامی از قبیل گیلاس شیرین، گیلاس ترش (آلبالو) و گیلاس تزیینی ( ساکورا) است. این درخت دارای قابلیت رشد تا ارتفاع 6 تا 9 متراست.

برگ های آن نسبتا کوچک با شیارهای ظریف در اطراف آن دیده می شود که خزان پذیر هستند، شکوفه های زیبا و بهاری آن به رنگ سفید تا صورتی، خوشه ای، عطرآگین و دو جنسی هستند که پیش از برگ ها بر روی شاخه تشکیل می شوند، این گل ها بعد از گرده افشانی به کمک زنبور عسل میوه هایی کروی تا قلبی شکل، گوشتی، شیرین و آبدار با یک هسته در مرکز تشکیل می دهند که بسته به نوع رقم به رنگ های زرد، قرمز تا سیاه دیده می شوند.

درخت گیلاس از نظر ابعاد نسبتا بزرگ و به شکل عمودی رشد می کند و برخی از ارقام آن به دلیل داشتن چوبی قرمز رنگ در صنایع چوب به خصوص ساخت مبلمان به کار گرفته می شوند. این درخت به طور متوسط تا 40 سال عمر می کند اما گونه های تزیینی آن ( ساکورا) تا 20 سال زینت بخش های باغ هستند.

منشا و پراکندگی جغرافیایی درخت گیلاس ترش و شیرین

منشا و زادگاه یک گونه گیاهی نشان دهنده سازگاری کامل آن گونه با اقلیم منطقه زادگاه خود است به نحوه ی که توانسته به شکل ایده آل و خودرو در این منطقه رشد کند. گیاهشناسان زادگاه درخت گیلاس را مناطقی بین دریای خزر و دریای سیاه می دانند که از آن جا به اروپا و دیگر نقاط دنیا ارسال شده است.

گونه های مختلف این درخت در غرب ترکیه، اروپا، شمال غربی آفریقا، جزایر انگلستان، غرب آسیا، شرق قفقاز غرب هیمالیا گسترش پیدا کرده است و در نواحی شمال و شمال غربی کشور و در استان های آذربایجان غربی، البرز، خراسان رضوی، سمنان، همدان و… کاشت می شود و دلیل پراکنش این درخت سازگاری آن با آب و هوایی این مناطق است.

نیاز سرمایی درخت گیلاس ترش و شیرین

درختان مثمر و غیر مثمری که در آب و هوای معتدل تا سردسیری رشد می کنند به یک دوره استراحت یا خواب در زمستان نیاز دارند که آمادگی لازم جهت رشد و شکوفایی جوانه های خود را در فصل بهار بدست آورند برای این منظور نیاز دارند در دماهای زیر صفر درجه سانتی گراد به مدت مشخص قرار بگیرند تا بر هورمون بازدارنده ی رشد یعنی آبسزیک اسید غلبه کنند.

درخت گیلاس شیرین با قرار گیریی در دمای کمتر از 5 تا 7 درجه سانتی گراد به مدت حداقل 900 و حداکثر 1800 ساعت در زمستان این قابلیت را پیدا می کند تا مرحله استراحت یا رکورد کامل خود را پشت سر بگذارد و انرژی لازم جهت رشد در بهار را کسب کند بنابراین باید در شرایط اقلیمی رشد کند که قادر به برطرف کردن این نیاز در فصل زمستان باشد. این نیاز برای گیلاس ترش بین 600 تا 1300 ساعت در سرمای زیر 7 درجه سانتی گراد است.

تاثیر ارتفاع از سطح دریا بر کاشت درخت گیلاس ترش و شیرین

ارتفاع یا فاصله یک منطقه از سطح دریا به صورت مستقیم بر روی دما و به صورت غیر مستقیم بر روی فشار هوا تاثیر می گذارد و فشار هوا نیز بر روی میزان تبخیر موثر است و حتی ممکن است ارتفاع از سطح دریا نسبت به عرض جغرافیایی بر روی شرایط آب و هوایی منطقه موثرتر باشد.

در نتیجه می توان گفت ارتفاع از سطح دریا با شرایط اقلیمی منطقه در ارتباط است و از آن جایی که در هنگام کاشت یک درخت می بایست به سازگاری آن با اقلیم منطقه توجه کرد بنابراین ارتفاع از سطح دریا یکی از عواملی است که در زمان کاشت نهال گیلاس باید در نظر گرفته شود که این ارتفاع برای درخت گیلاس معادل 100 تا 3000 متر است اما بهترین ارتفاع بین 800 تا 1800 متر از سطح دریا بیان شده است زیرا باردهی آن مطلوب تر خواهد بود.

تاثیر بارش منطقه در کاشت درخت گیلاس ترش و شیرین

میزان بارندگی سالانه در هر منطقه نشان دهنده میزان رطوبت نسبی هوا و منابع آبی آن منطقه است و بارش های سالانه بر روی شرایط آب و هوایی منطقه نیز تاثیر می گذارند پس با توجه به این نکته باید رقم گیلاس متناسب با اقلیم منطقه را انتخاب کرد زیرا ارقام مناطق نیمه گرمسیری با ارقام سردسیری گیلاس متفاوت هستند و میزان تحمل این ارقام به گرما و کم آبی نیز متفاوت است و این امر روی کیفیت میوه های آن تاثیر می گذارد.

تاثیر نوسانات دمایی منطقه در کاشت درخت گیلاس ترش و شیرین

در زمان کاشت هر نوع نهال میوه ایی باید به نوسانات دمایی آن منطقه دقت کرد زیرا مرحله گلدهی یکی از حساس ترین مراحل رشدی درخت به حساب می آید و این مرحله به نوسانات دمایی از جمله خشکی، گرما و سرما بسیار حساس است بنابراین باید از ارقام متناسب و سازگار با چنین نوسانات دمایی استفاده کرد.

درخت گیلاس نیز از این قاعده مستثنی نیست و به دلیل حساسیت شکوفه های آن می بایست در زمان کاشت از ارقام زود گل در مناطق گرمسیری ( به دلیل در امان بودن از گرما و خشکی) و از ارقام دیرگل (به دلیل در امان بودن از سرمای بهاره) در مناطق سردسیری استفاده کرد.

بهترین شرایط اقلیمی برای درخت گیلاس ترش و شیرین

بهترین و مناسب ترین اقلیم برای رشد این درخت مناطق معتدل و نیمه سردسیری است که در عرض های جغرافیایی 35 الی 55 درجه جنوبی و شمالی در هر دو نیم کره واقع شده اند و این مناطق زمستان های شدید و توام با یخبندان ندارند و تابستان آن ها خنک، معتدل و کم رطوبت است و برای رشد بهینه و ایده آل نیاز است روزانه 6 تا 8 ساعت نور خورشید را به طور کامل دریافت کند.

نتیجه گیری

وجود شرایط آب و هوایی بهینه یکی از ارکان اصلی برای کاشت و پرورش نهال گیلاس به شمار می آید در غیر این صورت نمی توان انتظار داشت این درخت بهترین بازدهی را داشته باشد. این درخت به دلیل داشتن ارقام متنوع قابلیت سازگاری زیادی با اقلیم های مختلف دارد پس در زمان خرید نهال گیلاس باید اطلاعات لازم در مورد نیاز دمایی و سازگاری آن با اقلیم منطقه را از کارشناسان کشاورزی که در زمینه ی فروش نهال گیلاس مشغول هستند را کسب کرد.

اگر خرید نهال گیلاس را از نهالستان های دارای مجوز انجام گیرد همه این اطلاعات را در اختیار خریددار قرار خواهند داد و به دلیل این که تولید کننده و پخش کننده مستقیم نهال گیلاس هستند، قیمت نهال گیلاس حساب شده و مقرون به صرفه است و قیمت های آن ها بر اساس کیفیت، روش تولید و عوامل دیگر ارزیابی می شود.