آموزش کاشت نهال – صفر تا صد کاشت

برای شروع هر کاری نیاز به آموزش و یادگیری به شکل صحیح است تا بتوان به نتیجه دلخواه دست پیدا کرد این موضوع برای کاشت نهال درختان مختلف نیز صادق است و لازم است قبل از  خرید نهال اصول کاشت صحیح را فرا گرفت و بدان عمل کرد تا از خشک شدن و رشد نامناسب نهال جلوگیری کرد تا در آینده یک درخت تنومند و پربار داشت در این مقاله قصد داریم به به آموزش کاشت نهال به شکل اصولی بپردازیم پس توصیه می‌شود تا انتها با این مقاله همراه باشید.

انتخاب صحیح نهال

اولین و اساسی قدم برای کاشت نهال انتخاب یک نهال مناسب است زیرا تا یک نهال ویژگی‌های لازم و مطلوب از نظر ظاهری و ژنتیکی نداشته باشد هر چقدر که به درستی از آن مراقبت شود به درختی پرباری تبدیل نخواهد شد برای این منظور برای انتخاب نهال مناسب می‌بایست به نکات زیر توجه کرد.

1.سازگاری نهال با اقلیم منطقه

مهمترین نکته برای انتخاب یک نهال، سازگاری و میزان تطابق آن با شرایط اقلیمی منطقه است بدین معنی که نهال باید به عواملی همچون ارتفاع منطقه از سطح دریا، میزان برودت هوا در سردترین روز سال، میزان گرمای هوا در گرمترین روز سال، میزان تابش خورشید در طی روز، میزان رطوبت نسبی منطقه، میزان بارش‌های منطقه در طی سال و غیره سازگاری و مقاومت داشته باشد.

2.سلامت نهال

یکی از معیارهای مهم برای انتخاب یک نهال، سالم بودن و به دور از هر گونه آفات و بیماری‌ بودن آن است برای این منظور باید نهال از لحاظ ظاهری کاملا چک کرد بدین معنی که:

• نهال باید دارای تنه و طوقه‌ایی سالم، بدون شانکر و خوردگی ناشی از آفات باشد.
• نهال در صورتی که دارای برگ باشد باید برگ‌های آن را به دقت وارسی کرد تا هیچ گونه علائمی همچون زردی، سوختگی، خوردگی و غیره نداشته باشد.
• ریشه‌های نهال نباید علائمی همچون لهیدگی، سیاه شدگی، خشکیدگی و پوسیدگی داشته باشند.
• چنانچه نهال‌های پیوندی را برای کاشت انتخاب می‌کنید باید محل پیوند در حدود 15 سانتی متر از سطح خاک فاصله داشته باشد و زیاد برآمدگی و برجسته نباشد همچنین دارای قامتی صاف و استوار باشد.

3.انتخاب نوع نهال

نهال‌ها به صورت بذری، رویشی، پیوندی، کشت بافتی، هیبریدی واصلاح شده تکثیر می‌شوند که باید در هنگام انتخاب نهال این موضوع را مد نظر قرار داد زیرا هر کدام دارای ویژگی‌های خاصی هستند که با توجه به هدف کاشت می‌توان نوع نهال مناسب را انتخاب کرد اما به طور کلی نهال‌های میوه پیوندی و اصلاح شده نهال‌هایی پربارتر، کوتاه قامت‌تر و سازگارتر هستند و از عملکرد بالاتری برخوردار هستند.

سن نهال نیز یکی از موارد مهم در زمان انتخاب آن است و سن دو سالگی بهترین سن برای کاشت نهال به شمار می‌آید زیرا در این سن نهال به حد کافی رشد کرده و به راحتی می‌تواند خود را با شرایط محیطی سازگار کند.

به طور کلی خریدداران نهال باید در هنگام انتخاب نهال باید با یک کارشناس فروش نهال در یک نهالستان معتبر ( یعنی فعال زیر نظر سازمان جهاد کشاورزی) مشورت کنند تا به درستی بتوانند نهال مناسب را انتخاب کنند.

4.خاک مناسب

چنانچه قصد احداث باغ دارید حتما قبل از کاشت، خاک باغ را مورد آزمایش قرار دهید تا بر اساس نتایج بدست آمده از این آزمایش بتوانید از عناصر غذایی موجود در خاک مطلع شوید و در صورت کمبود یا بیش بود هر عنصری در خاک اقدامات لازم جهت اصلاح آن را به کار گیرید اما اگر می‌خواهید یک نهال را در حیاط خانه خود بکارید می‌توانید نهال را قبل از کاشت با کمی کود حیوانی پوسیده شده یا کود شیمیایی مناسب تقویت کنید.

به طور کلی خاک مناسب برای کاشت نهال باید دارای بافتی لومی، فاقد شوری، فاقد آهک، فاقد گچ، دارای زهکش مناسب، بدون سله و حاصلخیز باشد تا ریشه‌های نهال بتوانند به خوبی در خاک مستقر و رشد کنند و ریشه‌های فرعی و سطحی زیادی تولید کنند.

بیشتر بخوانید: اصول طراحی و احداث باغ

5.زمان مناسب کاشت نهال

زمان مناسب برای کاشت نهال ارتباط مستقیمی با شرایط آب و هوایی منطقه دارد بدین معنی که مناطقی که آب و هوای سرد و برفی دارند کاشت نهال باید بعد از رفع سرما و یخبندان هوا باشد که تقریبا مقارن با اواخر زمستان تا اوایل بهار است تا نهال در اثر برودت هوا از بین نرود اما در مناطق معتدل و نیمه گرمسیری نهال را می‌توان در اواخر پاییز کاشت.

عموما نهال را باید زمانی که در فاز خواب به سر می‌برد کشت کرد تا نهال کمتر در معرض آسیب و تنش‌های محیطی قرار گیرد و بهتر است نهال‌ها در پاییز کاشته شوند زیرا هنوز زمین گرم است و ریشه‌های نهال فرصت لازم برای رشد را خواهند داشت هر چقدر که نهال زودتر کاشته شود در بهار سال بعد رشد بیشتری خواهد داشت و کمتر در اثر تنش‌های محیطی دچار ضعف و آسیب می‌شود همچنین نهال‌هایی که در پاییز کاشته می‌شوند می‌توانند از بارندگی‌ها پاییز و زمستان نیز بهره مند شوند.

6.انتخاب الگوی کاشت مناسب

چنانچه قصد احداث باغ دارید باید یک الگوی مناسب برای کاشت انتخاب کنید و مطابق آن اقدام به کاشت نهال کنید دلیل انتخاب الگوی کاشت مناسب این است که به کمک این الگوی بتوانید جریان هوا، عبور نور، خروج هوای سرد را در بین درختان مدیریت کنید. الگوی کاشت معمولا بر اساس شرایط اقلیمی منطقه، منابع آبی، و شرایط خاکی منطقه (شیب زمین، حاصلخیزی خاک، کاربری اراضی و غیره) در نظر گرفته می‌شود.

معمولا از الگوهای کاشت مستطیلی، مربعی، 6 وجهی، متناوب، اریب و غیره استفاده می‌کنند و کاشت نهال بر روی خطوط تراز صورت می‌گیرد تا نهال‌ها به شکل صحیح کاشت و در ردیف‌های مشخص کاشته شوند.

7.انتخاب فواصل کاشت مناسب

دلیل اهمیت رعایت فاصله مناسب کاشت نهال در این است که نهال‌ها فضای کافی برای رشد رویشی و زایشی داشته باشند (این موضوع برای نهال درختان میوه بسیار حائز اهمیت است) و فاصله کاشت نهال به نوع هرس، سیستم تربیتی نهال، نوع رقم و پایه آن، میزان فضای کافی برای عبور ماشین آلات کشاورزی، وسعت تاج و سایه انداز درخت بستگی دارد. از مزیت‌های رعایت فواصل کاشت نهال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عبور نور و هوا در بین شاخ و برگ درختان بهتر صورت می‌گیرد.
• موجب افزایش باردهی و میوه دهی درختان میوه می‌شود.
• میزان انتقال آفات و امراض گیاهی کاهش پیدا می‌کند.
• عبور اداوات کشاورزی در بین ردیف‌های درختان به سهولت انجام می‌گیرد.
• امکان برداشت محصول به سهولت صورت می‌گیرد.
• با توجه به فواصل کاشت و مساحت زمین می‌توان تعداد نهال‌های مورد نیاز برای کاشت در باغ را مشخص کرد.

8.عملیات خاک ورزی پیش از کاشت نهال

پیش از کاشت نهال باید یکسری عملیات خاک ورزی بر روی زمین صورت گیرد ( به خصوص زمانی که قصد احداث باغ دارید) برای این منظور باید مساحت، شیب و شکل زمین به دقت بررسی شود سپس اقدام به عملیات خاک ورزی کرد که شامل موارد زیر است.

• پیش از هر گونه عملیات خاک ورزی می‌بایست اقدام به آزمایش خاک کرد تا اطلاعات دقیقی در مورد بافت و ساختمان خاک، زهکش خاک، میزان نفوذ پذیری خاک، شوری خاک، پروفایل خاک، عناصر غذایی موجود در خاک بدست آورد.
• هر گونه نخاله، کلوخ، پلاستیک و غیره را از روی زمین جمع آوری کرد.
• تمام علف‌های هرز موجود در زمین را به روش‌های مکانیکی و شیمیایی حذف کرد.
• در صورت وجود بقایای گیاهی شامل شاخ و برگ‌های هرس شده، میوه‌های آلوده سال قبل، را باید از روی زمین جمع آوری و حذف کرد.
• قبل از شخم زدن زمین در صورت خشک بودن بیش از حد خاک بهتر است عملیات آبیاری صورت گیرد و پس از گاوررو شدن زمین اقدام به شخم زنی و تسطحیح زمین کرد.
• می‌توان بقایای گیاهی کشت شده در سال قبل به زمین برگردانند و از آن‌ها جهت تقویت و اصلاح خاک استفاده کرد.
• هر گونه پستی و بلندی زمین را می‌توان به کمک دستگاه‌های بولدوزر و گریدر تسطیح کرد.
• ضعف و غنی نبودن خاک یکی از مشکلات رایج در زمان کاشت نهال است که می‌توان در حین شخم زدن زمین با توجه به نتایج آزمون خاک مقداری کود حیوانی پوسیده شده، کود سبز، کود شیمیایی و کمپوست به خاک اضافه کرد.

اصول کاشت نهال

در هنگام کاشت نهال باید یکسری اصول باغبانی را رعایت کرد تا نهال بتواند ظرف مدت کوتاهی خود را با محیط جدید خود سازگار کند از جمله:

1.حفر گودال مناسب برای کاشت

بعد از این که فواصل و الگوی کاشت را انتخاب کردید نوبت حفر گودال در محل از قبل مشخص شده فرا می‌رسد و زمان حفر گودال می‌تواند مقارن با زمان کاشت نهال و یا چند هفته قبل از کاشت نهال باشد تا خاک گودال حفر شده به خوبی تجزیه شود.

عمق و عرض گودال باید متناسب به اندازه‌ی ریشه، نوع نهال و بافت خاک باشد و از حفر گودال‌هایی عمیق باید خودداری کرد زیرا لایه‌های عمقی‌تر خاک دارای بافتی نامناسب هستند اما معمولا عمق گودال را برای کاشت نهال بین 100- 70 سانتی متر در نظر می‌گیرند.

عمق گودال باید به طوری باشد که ریشه بدون آسیب و شکستگی درون فضای گودال قرار گیرد و از طرفی فضای لازم برای رشد ریشه نهال را داشته باشد با توجه به اینکه از عمق 30 سانتی متری به بعد خاک دارای بافت کلوخی و نامرغوب است باید به منظور رشد بهتر نهال عملیات خاک ورزی در لایه‌های عمقی‌تر خاک صورت گیرد.

2.ضدعفونی کردن نهال

یکی از اقدامات مهم ، ضدعفونی کردن نهال است برای این منظور باید قبل از کشت ریشه‌های نهال را به خوبی بررسی کرد و چنانچه علائمی نظیر خشکیدگی، سیاه شدگی، لهیدگی، بدشکلی، آفت زدگی و زخم در بین ریشه‌های فرعی و اصلی نهال مشاهده کرد می‌توان به کمک قیچی باغبانی این ریشه‌ها را هرس کرد.

بعد از هرس ریشه‌ها نوبت ضدعفونی آن‌ها فرا می‌رسد برای این منظور می‌توان ریشه‌ها را به کمک محلول پرالیناژ ضدعفونی کرد که برای تهیه این محلول می‌بایست موادی نظیر 10 لیتر آب+1 کیلوگرم خاک رس+1 کیلو گرم کود حیوانی پوسیده و الک شده+ 300 گرم قارچکش مانند ایپرودیون یا تیوفانات متیل + 200 گرم قارچ مایکوریز+10 گرم کود فسفر دار با همدیگر ترکیب کرد.

از مزایای محلول پرالیناژ می‌توان به تقویت ریشه‌، حفاظت فیزیکی ریشه، تحریک رشد ریشه، افزایش مقاومت ریشه و جلوگیری از خشک شدن آن اشاره کرد.

3.نحوه کاشت صحیح نهال

حال که گودال مناسب را حفر کردید و ریشه‌ نهال را ضدعفونی کردید نوبت کاشت نهال فرا می‌رسد برای این منظور ابتدا کمی کود حیوانی پوسیده شده را کف گودال بریزید سپس نهال را مستقیم و راست در مرکز گودال قرار دهید به طوری که ریشه‌های آن بدون آسیب وارد گودال شوند و طوقه‌‌ی آن 10 سانتی متر بالاتر از سطح خاک قرار گیرد این کار از پوسیدگی طوقه و ریشه نهال ناشی از آبیاری جلوگیری می‌کند.

بعد از قرار دادن نهال در مرکز گودال باید اطراف آن را با خاک مناسب پر کنید و خاک اطراف طوقه را با بیل یا پا محکم کرد تا نهال به خوبی بتواند در خاک مستقر شود و میزان فرونشست خاک در هنگام آبیاری کاهش یابد. برای این که نهال در معرض باد و بوران دچار شکستگی و آسیب نشود می‌توان از قیم در هنگام کاشت نهال استفاده کرد.

اگر نهال به درستی کشت شود ریشه‌های مویی آن در لایه‌های سطحی خاک (در عمق 15-10 سانتی متری) قرار می‌گیرد و به راحتی می‌توانند عناصر غذایی را از این لایه‌ها جذب کنند و از طرفی ریشه‌های عمقی‌تر آب را از لایه‌های زیرین خاک جذب می‌کنند که در این صورت نهال می‌تواند سریع‌تر رشد کند.

4.هرس نهال

بعد از کاشت نهال میوه به منظور ایجاد اسکلت بندی مناسب و باردهی بهتر آن در سال‌های آتی اقدام به سربرداری نهال می‌کنند و معمولا نهال را از فاصله‌ی 80 تا 100 سانتی متری سربرداری می‌کنند البته ارتفاع مناسب برای سربرداری نهال بستگی به نوع نهال میوه و نوع تربیت آن دارد که برای این منظور بهتر است با یک مهندس کشاورزی مجرب در نهالستان مشورت کرد.

لازم به ذکر است که محل هرس را با چسب پیوند بپوشانید این کار موجب التیام سریع‌تر محل زخم می‌شود و همچنین از ورود عوامل بیماریزا به محل هرس جلوگیری می‌کند.

5.آبیاری نهال

نهال جوان به دلیل کوچکی و داشتن سیستم ریشه‌ایی ضعیف نمی‌تواند به خوبی آب را از اعماق خاک جذب کند از همین رو باید بلافاصله بعد از کاشت، نهال را با یک آبیاری سنگین سیراب کرد این کار به استقرار بهتر نهال و ارتباط سریع‌تر بین ریشه و خاک نیز کمک می‌کند.

به طور کلی آبیاری نهال بستگی به شرایط اقلیمی منطقه، میزان بارندگی‌های منطقه، روش آبیاری، جنس خاک و نوع نهال بستگی دارد به عنوان مثال هر چه میزان بارندگی‌های منطقه بیشتر باشد و یا هر چه بافت خاک سنگین‌تر باشد نیاز به آبیاری نهال کمتر خواهد بود.

6.کوددهی نهال

نهال‌های تازه کاشته شده نیز به کوددهی نیاز دارند تا بتواند به خوبی رشد کنند به طور کلی از دو دسته کود برای تقویت نهال می‌توان استفاده کرد دسته اول کودهای تامین کننده عناصر مورد نیاز گیاه هستند مثل کودهای سوپرفسفات تریپل و دسته دوم کودهای اصلاح کننده خاک هستند اما به طورکلی باید از کوددهایی استفاده کرد که دارای فسفر بالا هستند زیرا کمک به ریشه زایی بهتر نهال می‌کند.

روش کوددهی نهال بستگی به نوع کود دارد و بهتر است از کوددهایی استفاده شود که محلول در آب باشند تا به راحتی در دسترس نهال قرار گیرند تا نهال ظرف مدت کوتاهی بتواند تولید ریشه و شاخ و برگ اضافی کند.

نکات لازم در زمان کاشت نهال

• به یاد داشته باشید قبل از انتقال نهال به زمین اصلی باید اقدامات لازم از جمله عملیات خاک ورزی و حفر گودال انجام گیرد سپس سریعا اقدام به کاشت نهال کنید .و چنانچه به دلایل پیش بینی نشده‌ای نتوانید اقدام به کاشت نهال کنید می‌بایست خاک اطراف ریشه‌‌ها را مرطوب نگه دارید همچنین نباید ریشه‌ها در معرض هوا قرار گیرند برای این منظور می‌توانید ریشه‌ها را با یک نایلون پلاستیکی بپوشانید.
• در آبیاری نهال دقت کنید زیرا آبیاری بیش از حد سبب پوسیدگی و لهیدگی طوقه و ریشه نهال می‌شود همچنین عدم آبیاری به موقع موجب خشکی و پژمردگی آن نیز می‌گردد.
• چنانچه اقدام به کاشت نهال‌های پیوندی می‌کنید باید محل پیوند تا سطح خاک 10-5 سانتی متر فاصله داشته باشد زیرا اگر در آینده نهال اقدام به تولید پاجوش کند پاجوش‌های آن به طور قطع مربوط به پایه آن باشد که در این صورت با خیال راحت می‌توانید اقدام به حذف این پاجوش‌ها کنید.
• به هیچ عنوان از کودهای دامی پوسیده نشده برای تقویت نهال استفاده نکنید زیرا این کودهای ممکن است حاوی تخم‌ها علف‌های هرز و یا آفات مختلف باشند که سبب خشکیدگی و پوسیدگی نهال شوند.

جمع بندی

نهال‌های جوان بسیار ظریف و حساس هستند و برای این که نهال‌ها در معرض عوامل نامساعد محیطی از بین نروند می‌بایست به شکل صحیح و اصولی و در زمان مناسب کاشته شوند تا سریع‌تر بتوانند در خاک مستقر شوند و شروع به رشد رویشی و تولید شاخ و برگ کند و به درختان بالغ و تنومند تبدیل شوند و در کوتاه‌ترین زمان ممکن به سن بلوغ برسند و شروع به میوه دهی کند.

به یاد داشته باشید هر گونه خطا در زمان کاشت نهال می‌تواند سبب ضعف و خشکیدگی آن شود که این امر می‌تواند خسارت سنگینی به باغدار وارد کند پس با رعایت اصولی کاشت نهال می‌توانید از خسارت سنگین جلوگیری کنید. برای خرید نهال و یا اطلاع از قیمت نهال می توانید با کارشناسان پالیز نهال در ارتباط باشید.