درختان بزرگ، بالغ و تنومند در سال‌های ابتدایی رشد نهالی کوچک، جوان و ضعیفی بودند که نیازهای رشدی آن‌ها از جمله نور، آب، دما، کود و غیره به شکل صحیح در اختیار آن‌ها قرار گرفته است از همین رو سریعا شروع به رشد کرده‌اند و به یک درخت بالغ تبدیل شده‌اند.
بنابراین یکی از راه‌های تبدیل یک نهال کوچک به درختی بالغ، کوددهی به شکل و مقداری مناسب است و اگر بخواهید ظرف مدت کوتاهی نهالی را به درختی بالغ تبدیل سازید می‌بایست نهال را به خوبی تغذیه کنید و کودی را انتخاب کنید که عناصر لازم و ضروری برای رشد سریع نهال در آن وجود داشته باشد پس چنانچه قصد آشنایی با بهترین کود برای رشد سریع نهال را دارید این مقاله را تا انتها دنبال کنید.
ضرورت کوددهی به نهال
در بین باغداران و کارشناسان بر موضوع ضرورت کوددهی به نهال اختلاف نظر وجود دارد به نظر برخی نهال در سال‌های ابتدایی رشد به دلیل تطابق و سازگاری با شرایط جدید به کوددهی نیازی ندارد اما به نظر برخی دیگر نهال به کوددهی نیاز دارد زیرا یکی از علت‌های خشک شدن و توقف رشد نهال تغذیه ناکافی یا تغذیه با کود نامناسب است پس برای این که نهال رشد بهینه و سریعی داشته باشد باید به خوبی کوددهی شود و انتخاب بهترین کود برای رشد سریع نهال لازم است.
رشد نهال در سال اول
پیش از آن که به موضوع انتخاب بهترین کود برای رشد سریع نهال بپردازیم باید رشد نهال در سال اول را مورد بررسی قرار دهیم به بیان دیگر این که نهال در سال اول چگونه رشد می‌کند یا رشد چه اندامی در نهال از اهمیت بالایی برخوردار است!!! در واقع نهال تازه کاشته شده برای این که بخواهد شروع به رشد و تولید شاخه برگ کند در وهله اول باید با محیط جدید خود سریعا سازگار شود و ریشه‌های آن بتوانند در خاک جدید مستقر شوند و شروع به رشد و ریشه زایی کنند.
بنابراین مهمترین اندامی که رشد نهال وابسته به آن است و در صورت رشد آن نهال به درختی بالغ تبدیل می‌شود ریشه است پس باید هر آن چه که برای رشد ریشه لازم است فراهم نمود و باید کوددهی به نحوی صورت گیرد که موجب تقویت ریشه و ریشه زایی بهتر نهال گردد سپس به کوددهی برای رشد شاخ و برگ و افزایش قطر تنه پرداخت.
کود برای ریشه زایی نهال
قبل از مصرف از هر نوع کودی باید کود برای ریشه زایی نهال مورد استفاده قرار گیرد و در ابتدا باید ریشه‌ها حجیم و پرپشت شوند زیرا در این حالت نهال می‌تواند در برابر تنش‌های محیطی مثل سرمای زمستان، بیماری‌ها و آفات مختلف مقاومت کند و در عین حال با جذب آب و مواد غذایی از خاک به رشد اندام‌هایی هوایی خود کمک کند.
انواع کودهای ریشه زا
همانطور که در بالا اشاره کردیم ریشه زایی نهال از اهمیت بالایی برخوردار است به همین منظور باید از انواع کودهای ریشه زا برای نهال استفاده کرد، در ترکیبات این کودها عنصر فسفر وجود دارد زیرا این عنصر موجب افزایش رشد و تراکم ریشه می‌شود پس مصرف کودهایی حاوی فسفر مثل کود NPK فسفر بالا، اسید هیومیک، کود اوره فسفات و قارچ مایکوریزا ( تسهیل در جذب بهتر آب توسط ریشه) توصیه می‌شود.
زمان مصرف کودهای ریشه زا
زمان مصرف کودهای ریشه زا به اندازه نوع کود حائز اهمیت است و کودهایی مثل اوره فسفات را بعد از گلدهی در حدود اردیبهشت ماه به همراه آب آبیاری، کود هیومیک اسید در 3 زمان یعنی در زمان کاشت، در شهریور ماه در زمان ریشه زایی و قبل از گلدهی در سال بعد به همراه آبیاری و کود NPK فسفر بالا در زمان کاشت و در زمان گلدهی به صورت محلول پاشی یا همراه آبیاری می‌توان استفاده کرد.
کود آلی برای نهال تازه کاشته شده
یکی از انواع کودها، کودهای آلی است و از کود آلی برای نهال تازه کاشته شده در هنگام کاشت و یا در فصل پاییز یا زمستان استفاده می‌کنند کودهای آلی در واقع کاملا ارگانیک و طبیعی هستند و از بقایای گیاهی یا فضولات جانوری بدست می‌آیند که حتما پیش از مصرف باید کاملا پوسیده و فاقد بو باشند در غیر این صورت باعث پوسیدگی ریشه می‌شوند.
کود آلی به 3 دسته حیوانی، سبز و کمپوست طبقه بندی می‌شود این نوع کودها برخی از عناصر غذایی مورد نیاز نهال را تامین می‌کنند و احتمال گیاهسوزی آن‌ها کم است تنها نکته مهم در مورد استفاده این کودها تجزیه و پوسیدگی کامل آن‌ها پیش از مصرف است.
کود شیمیایی برای نهال
یکی از عمومی‌ترین و رایج‌ترین کودها در بین کشاورزان کودهای شیمیایی هستند این کودها به دلیل تاثیر سریع، میزان مصرف کم و کاربرد راحت مورد توجه کشاورزان قرار گرفته‌اند این نوع کودها از مواد ارگانیک بدست نمی‌آیند بلکه به صورت شیمیایی و از ترکیب عناصر مختلف ساخته می‌شوند نکته مهم در مورد این کودها مقدار مصرف آن‌ها است زیرا اگر بیش از حد مجاز ( میزان مصرف بر روی قوطی کود حک شده) مصرف شوند موجب گیاهسوزی نهال می‌شوند.
از کودهای شیمیایی برای نهال و درختان بالغ در هر مرحله‌ایی از رشد آن‌ها استفاده می‌شود این کودها دارای عناصر مهم و ضروری برای رشد گیاه مانند ماکرو المنت یا پرمصرف (ازت، فسفر، پتاسیم، منیزیم، کلسیم و گوگرد) و میکرو المنت یا کم مصرف (آهن، بر، مس، روی و منگنز) هستند.
کودهای شیمیایی مختلف از ترکیب یک یا چند عنصر با درصد خلوص متفاوت بدست می‌آیند که این تفاوت در ترکیبات کود بر روی اثر بخشی، میزان مصرف و نحوه‌ی پخش آن اثر می‌گذارد که در ادامه بررسی کودهای شیمیایی برای نهال خواهیم پرداخت:
کودهای ازت دار
عنصر ازت یا نیتروژن (N) یکی از عناصر مهم و پرمصرف در رشد نهال به شمار می‌رود که به شکل نیترات، آمونیوم و اوره برای گیاه قابل جذب است و اوره یکی از رایج‌ترین و پرمصرف‌ترین اشکال کودهای ازت دار است که به نام کود سفید در بین کشاورزان شناخته می‌شود.
عنصر ازت نقش مهمی در رشد رویشی و تولید شاخسار گیاهان دارد و برای این که نهال به سرعت رشد کند و به درخت بالغ تبدیل شود به عنصر ازت نیاز دارد بنابراین کودهای ازت دار یکی از بهترین کود برای رشد سریع نهال هستند اما می‌بایست در میزان مصرف آن دقت کرد زیرا مصرف بیش از حد کود ازت موجب علفی شدن نهال و کاهش ضخامت شاخه و تنه آن می‌شود در نتیجه احتمال شکستگی شاخسار نهال افزایش می‌یابد.
کودهای آهن دار
آهن (Fe) یکی از عناصر کم مصرف اما ضروری برای رشد سریع نهال به شمار می‌آید کمبود این عنصر در خاک‌های بیشتر نواحی کشور به خصوص نواحی خشک مشاهده می‌شود اما گاهی مقدار این عنصر در خاک زیاد است اما به صورت قابل جذب برای گیاه نیست و کمبود این عنصر در فصول سرد سال به دلیل کاهش دمای خاک و حداقل فعالیت ریشه بیشتر مشاهده می‌شود.
از نقش‌های آهن در فعالیت‌های زیستی گیاه می‌توان به رشد بهتر گیاه، افزایش و بهبود سطح فتوسنتز، جوانه زنی بهتر، باردهی بیشتر و پیشگیری و درمان برخی از امراض گیاهی اشاره کرد و علائم کمبود این عنصر بر روی گیاه به صورت کلروز و زردی بین رگبرگ‌ها است بنابراین به دلیلی نقشی که آهن در گیاه دارد از کودهای آهن دار برای رشد سریع نهال می‌توان استفاده می‌کنند.
کودهای منیزیم دار
کودهای منیزیم دار در رشد سریع نهال نقش دارند زیرا عنصر منیزیم یک عنصر کم مصرف و متحرک در رشد گیاه به شمار می‌رود.
عنصر منیزیم در ساختار کلروفیل، سنتز اسید نوکلئیک، فتوسنتز، فعال کردن برخی از آنزیم‌های تنفس، تسهیل در جابه جایی و حرکت قند و نشاسته، افزایش تولید چربی و بهبود جذب آب در گیاه نقش دارد و علائم کمبود این عنصر در برگ‌های مسن به صورت زردی مشاهده می‌شود در موارد شدید به رنگ بنفش مایل می‌شود.
این عنصر به فرم محلول در خاک، قابل تبادل ( Mg+2 ) و غیر قابل تبادل در خاک دیده می‌شود و از کودهای منیزیم دار به اشکال زیر می‌توان استفاده می‌شود:
- از کود سولفات منیزیم در خاک های قلیایی به صورت محلول پاشی و یا همراه آبیاری در اواخر بهار استفاده می‌کنند.
- از کود منیزیم نیترات در تمام مراحل رشدی گیاه استفاده می‌شود
کودهای گوگرد دار
عنصر گوگرد یک عنصر متحرک و پر مصرف است که در رشد سریع نهال نیز نقش دارد و گیاهان در تمام مراحل رشد به آن نیاز دارند و از کودهای گوگرد دار به شکل سولفاته، گوگرد مایع، گوگرد معدنی استفاده می‌کنند.
نقش این عنصر در گیاه می‌توان به تشکیل کلروفیل، فعالسازی آنزیم‌ها، تولید پروتئین، فعالسازی متابولیسم در گیاه، افزایش مقاومت گیاه نسبت به خشکی و سرما و افزایش کیفیت محصول اشاره کرد از همین رو علائم کمبود این عنصر به صورت زردی دیده می‌شود
کود سه بیست برای نهال
اگر به دنبال بهترین کود برای رشد سریع نهال هستید می‌توانید از کود کامل یا سه بیست استفاده کنید و معمولا از کود سه بیست برای نهال استفاده می‌کنند زیرا این کود حاوی سه عنصر ازت (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K) است ازت در فتوسنتز و رشد رویشی، فسفر برای ریشه زایی و گلدهی و پتاسیم برای تنظیم متابولیسم، مقاومت به شرایط محیطی بد، باروری درخت و رشد میوه نقش دارند علاوه بر این 3 عنصر، عناصر دیگری در ترکیبات این کود وجود دارد.
نسبت کود NPK به صورت 20-20-20 است یعنی 20 درصد نیتروژن یا ازت، 20 درصد فسفر و 20 درصد پتاسیم در ترکیب این کود وجود دارد که این نسبت در مقایسه با کودهایی به نسبت 12-12-12 و 10-10-10 رایج‌تر است و در واقع این کودها متعادل هستند یعنی نسبت ترکیب آن‌ها با یکدیگر مساوی است این امر از عدم تعادل عناصر خاک و شوری خاک جلوگیری می‌کند.
کود مناسب برای نهال یک ساله
از تمام کودهای عنوان شده در بالا می‌توان برای کوددهی نهال و رشد سریع آن استفاده کرد اما کود مناسب برای نهال یک ساله باید حاوی تمام عناصر عنوان شده در بالا باشد و اگر بخواهید به بهترین کود برای رشد سریع نهال دست یابید که قابل استفاده و اجرا برای همه نهال‌ها باشد می‌بایست یک برنامه کوددهی دقیق و منظم با توجه به بافت خاک و نیازهای رشدی نهال تنظیم کنید که این برنامه کوددهی باید در چندین مرحله اجرا شود که شامل:
- در مرحله اول باید از کودهای حاوی فسفر و نیتروژن به شکل اسید فسفریک، اوره فسفات و یا اوره استفاده شود کود اوره در بین کشاورزان رایج‌تر است و مصرف بیش از حد آن موجب اختلال در فرآیندهای زیستی نهال می‌شود اما کود اوره فسفات بهترین مورد برای کوددهی و رشد سریع نهال است.
- در مرحله دوم باید از کودهای حاوی عناصر میکرو یا ریز مغذی مثل روی، آهن، منگنز و غیره استفاده کرد نکته مهم در مورد این نوع کودها این است که در خاک‌های شور و آهکی به درستی جذب نهال نمی‌شوند هر چند که مقدار این عناصر در خاک بالا باشد بنابراین توصیه می‌شود از کودهای هیومیک اسید یا از گوگرد مایع آلی استفاده گردد.
- در مرحله سوم باید از کود پتاسیم و گوگرد مانند کودهای سولفات پتاسیم استفاده کرد حتی می‌توان از کودهای حاوی این دو عنصر اما به صورت جدا از هم بهره گرفت.
- در مرحله آخر می‌توان از کود هیومیک اسید استفاده کرد تا از خواص این کود برای رشد سریع نهال بهره گرفت.
روش کوددهی نهال
حال که با انواع کود و بهترین کود برای رشد سریع نهال آشنا شدید لازم است با روش کوددهی نهال نیز آشنا شوید زیرا برای این که یک نهال بتواند به سرعت رشد کند باید کود به شکل صحیح در اختیار آن قرار گیرد و می‌بایست با توجه به نوع کود و دستورالعمل حک شده بر روی قوطی کود روش کوددهی انتخاب شود اما به طور کلی به روش‌های زیر کود را در دسترس نهال قرار می‌دهند:
روش پخش سطحی کود
برای کودهایی که به شکل دانه‌ای یا پودری هستند از روش پخش سطحی کود استفاده می‌کنند و کود را به صورت یکنواخت بر روی سطح خاک پخش می‌کنند.
روش چالکود
روش چالکود یکی از ساده‌ترین و موثرترین روش‌های کوددهی است و معمولا در شرایط همچون وجود آهک فعال در خاک، وجود و افزایش بیکربنات در آب آبیاری، کمبود مواد آلی در خاک، کم تحرکی عناصر موجود در کود، عدم مصرف صحیح کود و آب نمی‌توان نهال را به درستی تغذیه کرد بنابراین از روش چالکود برای کوددهی نهال استفاده می‌کنند.
برای اجرای روش آخرین قسمت سایه انداز نهال یا محدود ریشه نهال را در نظر می‌گیرد و در این قسمت 2 تا 4 چاله به عمق 40-30 سانتی متر و قطر 50-30 سانتی متر حفر می‌کنند و در این چاله‌ها کود مورد نظر (آلی یا شیمیایی) را می‌ریزند و می‌بایست این چاله‌ها در مسیر عبور آب یا قطره چکان آبیاری قطره‌ای باشد تا به مرور کود در خاک حل شود. زمان مناسب برای این روش کوددهی در انتهای فصل زمستان قبل از آغاز فصل رشد است.
روش کوددهی همراه آبیاری
عناصر غذایی مختلف در صورتی که به شکل یون‌های محلول در آب باشند قابلیت جذب توسط ریشه دارند بنابراین از هر روش کوددهی که استفاده می‌شود باید آبیاری صورت گیرد از همین رو روش کوددهی به همراه آبیاری یکی از بهترین روش‌ها است زیرا راندمان بالایی دارد و می‌توان کود را از طریق هر روش آبیاری (سطحی، قطره‌ای و بارانی) در دسترس نهال قرار داد.نکات مهم در این روش این است:
- اولا تنها از کودهای قابل حل در آب مانند نیترات پتاسیم، کلرید پتاسیم، کلات‌های ریز مغذی و کودهای حاوی نیتروژن استفاده شود.
- دوما کوددهی در روش سیستم آبیاری تحت فشار که دارای نازل یا منافذ هستند می‌بایست به سختی بالای آب توجه شود زیرا کوددهی موجب گرفتگی نازل‌ها می‌شود بنابراین باید کوددهی در چند نوبت صورت گیرد.
- سوما این که برنامه کوددهی و آبیاری به نحوی تنظیم گردد که کود در محدوده‌ی ریشه قرار گیرد و در طی آبیاری‌های متعدد شسته نشود.
نکات مهم در کوددهی
لازم به ذکر است که تنها انتخاب بهترین کود برای رشد سریع نهال کافی نیست بلکه باید در مقدار و زمان مصرف آن نیز دقت کرد تا کود به شکل صحیح در اختیار نهال قرار گیرد تا نهال بتواند در کوتاه‌ترین زمان ممکن حداکثر رشد را داشته باشد که در ادامه به بررسی نکات مهم در کوددهی خواهیم پرداخت:
- باید در میزان مصرف کود برای نهال بسیار دقت کرد زیرا ریشه‌های نهال، جوان و حساس هستند و در اثر مصرف بیش از حد کود به خصوص کودهای شیمیایی دچار آسیب و سوختگی می‌شوند.
- قبل از استفاده از هر نوع کودی بهتر است اقدام به آزمایش خاک کرد تا با توجه عناصر غذایی موجود در خاک کوددهی صورت گیرد.
- بهتر است از کودهای به فرم سولفات به منظور جذب بهتر استفاده شود البته کودهای به فرم کلات قابلیت جذب بالاتری دارند اما به قیمت بالاتری به فروش می‌رسند.
- در هنگام کوددهی به نهال باید به عواملی همچون سن نهال، نوع و میزان قطر تنه آن، شرایط آب و هوایی، نوع خاک، گرمای محیط، شدت آفتاب و مقدار، کیفیت، EC و PH آب دقت کرد.
جمع بندی
در این مقاله سعی کردیم به معرفی انواع کودها و روش استفاده از آن‌ها بپردازیم تا نهال‌های جوان با تغذیه مناسب بتوانند رشد بهینه و سریعی داشته باشند اما باید گفت که تنها انتخاب بهترین کود برای رشد سریع نهال کافی نیست و می‌بایست بسیاری از عوامل از جمله شرایط خاک، نحوه‌ی آبیاری و غیره مورد بررسی قرار گیرد همچنین از یک نوع کود و به یک میزان نباید برای کوددهی نهال‌های مختلف استفاده کرد پس توصیه می‌شود قبل از مصرف هر نوع کودی با یک مهندس کشاورزی زبده مشورت کرد. همچنین برای خرید نهال یا قیمت نهال می‌توانید با کارشناسان پالیز نهال در ارتباط باشید.
هنوز بررسیای ثبت نشده است.
-
ارسال پیام در واتساپ
-
ارسال پیام در روبیکا
-
اینستاگرام
-
ارسال پیام در تلگرام
بسته شو