تاثیر شرایط آب و هوایی بر روی شیوع آفات آلبالو

گیاهان در طی دوران رشد خود درگیر انواع متنوعی از آفات و بیماری های گیاهی می شوند اما تنها وجود یک آفت یا یک بیماری دلیل بر بروز و طغیان آن نیست زیرا علاوه بر آن ها به میزبان حساس و شرایط محیطی مناسب نیز نیاز است که در علم گیاهپزشکی به آن مثلث بیماری می گویند.

طبق این مثلث بیماری در صورت وجود هر کدام از این 3 عامل یعنی عامل بیماری زا، میزبان حساس و شرایط محیطی مساعد آفات یا بیماری ها بروز و شیوع پیدا می کنند اما در صورت عدم وجود یکی از این عوامل بروز و شیوع آفات یا بیماری اتفاق نخواهد افتاد.

درخت آلبالو یکی از مهمترین درختان میوه هسته دار است که در طی دوران حیات خود ممکن است مورد هجوم انواع مختلف آفات و بیماری ها قرار گیرد که هر کدام از آن ها در صورت وجود شرایط آب و هوایی مطلوب می توانند شیوع پیدا کنند در غیر این صورت نمی توانند خسارت سنگینی وقابل توجهی به درخت آلبالو وارد کنند پس با بررسی تاثیر شرایط آب و هوایی بر روی شیوع آفات مختلف نهال آلبالو می توان این آفات را کنترل نمود.

دلیل اهمیت پیش بینی آب و هوا در مدیریت کشاورزی

بررسی دقیق داده‌های هواشناسی و پیش بینی آب و هوا کمک شایانی به برنامه ریزی و مدیریت آگاهانه کشاورزان می کند به این دلیل که فعالیت های کشاورزی وابسته به شرایط آب و هوایی و فصول سال است و دما، نور خورشید و میزان بارندگی و یا رطوبت نسبی بر روی رشد و عملکرد محصولات کشاورزی تاثیر گذار است.

در گذشته تصمیمات و فعالیت های کشاورزان بر پایه حدس یا تجربه از شرایط آب و هوایی بود و بر همین اساس به کاشت، آبیاری، کوددهی و سایر فعالیت ها کشاورزی می پرداختند اما امروزه با استفاده داده های دقیق هواشناسی و پیش بینی وضعیت آب و هوا برای فعالیت های مختلف کشاورزی برنامه ریزی می کنند که این امر سبب کاهش میزان خسارت به محصولات در اثر شرایط اقلیمی مانند سیل، خشکسالی، وقوع یخبندان و حتی شیوع و طغیان آفات شده است.

امروزه به دلیل گرم شدن زمین و تغییرات اقلیمی که در سرتاسر جهان رخ داده است موجب بروز شرایط آب و هوایی متنوع شده است بنابراین اهمیت پیش بینی شرایط آب و هوایی و تاثیر آن بر فعالیت های کشاورزی دو چندان شده است به خصوص این شرایط اقلیمی بر روی آفات کشاورزی نیز تاثیر گذار بوده است و سبب طغیان ناگهانی آن ها در مزارع و باغات شده است.

تاثیر دما در بروز آفات آلبالو

درجه حرارت مطلوب نه تنها بر روی رشد و عملکرد گیاهان تاثیر مثبت و مطلوبی می گذارد بلکه بر روی چرخه زندگی و فعالیت های آفات آن ها نیز تاثیر مثبت دارد به عنوان مثال دما تاثیر بسزایی بر چرخه زندگی و بروز آفات مختلف آلبالو دارد به نحوه ی که حشرات بالغ مگس گیلاس در دمای بالای 15 درجه سلسیوس و در روزهای آفتابی جفت گیری می کند که هرچه این شرایط مستمر باشد شیوع آفت نیز بیشتر خواهد بود.

پس اگر باغداران اطلاعات دقیقی درباره شرایط دمایی منطقه داشته باشند با در نظر گرفتن این نکته می توانند علیه حشرات بالغ این آفت مبارزه مثمر ثمری انجام دهند.

تاثیر سرما در بروز آفات آلبالو

کاهش دما یا سرما یکی از عوامل تاثیر گذار بر چرخه ی زندگی آفات مختلف است سرمای زمستان می تواند بر روی جمعیت آن ها نقش به سزایی داشته باشد به عنوان نمونه در مناطقی که بروز سرما یا کاهش دما در زمستان با شدت کمتری به وقوع می پیوندد و درصورت وجود تغییرات اکولوژیکی در منطقه، سرخرطومی گیلاس می تواند طغیان کند.

کرم خراط یا چوب خوار یکی از مخرب ترین آفات درختان میوه است این آفت در درخت آلبالو نیز خسارت زیادی وارد می کند و کرم ها یا لاروهای این آفت با تغذیه از چوب سبب ایجاد دالان در شاخه ها موجب شکستگی آن ها می شوند در صورت وجود کاهش بیش از حد دما و سرمای مستمر لاروها نابود می شوند به ویژه در انتهای فصل زمستان که لاروهای کرم خراط به علت پایین آمدن درصد چربی بدنشان دیگر قادر تحمل سرما نخواهند بود.

تاثیر گرما در بروز آفات آلبالو

افزایش دما موجب شده که فعالیت فیزیولوژیکی و متابولیسمی حشرات و آفات کشاورزی افزایش یابد که این موضوع سبب شده که آفات گیاه خوار با تغذیه بیشتر از گیاهان سریع تر رشد کنند و شروع به تولید مثل کنند در نتیجه نرخ جمعیت آن ها افزایش یابد در نتیجه به سرعت در مزارع و باغات شیوع پیدا کنند.

کنه قرمز اروپایی با تغذیه از شیره گیاهی سبب ریزش، رنگ پریدگی و خشکی برگ ها و کوچک ماندن و غیرقابل استفاده شدن میوه های آلبالو می شود فعالیت این آفت بستگی به شرایط آب و هوایی به ویژه دما و رطوبت دارد به طوری که در اوایل بهار به دلیل کاهش دما و رطوبت بالا فعالیت چندانی ندارد خسارت چندانی وارد نمی کند اما با گرم شدن هوا و کاهش رطوبت محیط فعالیت آن نیز تشدید می یابد و در نتیجه خسارت آن افزایش می یابد.

این آفت هر ساله 11الی 60 نسل تولید می کند اما قادر به تحمل گرماهای شدید نیست و طول عمر و تولید مثل آن تحت تاثیر گرمای شدید تابستان کاهش می یابد همچنین به سرما نیز حساس است و در دمای زیر صفر درجه سانتی گراد غیر فعال شده و از بین می رود.

تاثیر رطوبت در بروز آفات آلبالو

با گرم شدن زمین و وقوع تغییرات اقلیمی در سال های اخیر باعث ایجاد تغییر در الگوهای بارش شده است و به دنبال آن نرخ بارندگی و رطوبت نسبی محیط نیز تغییر پیدا کرده است در برخی از مناطق که با افزایش میزان بارندگی، میزان پوشش گیاهی تازه منطقه نیز افزایش پیدا کرده است بنابراین منابع غذایی زیاد و تازه در دسترس آفات قرار می گیرد.

شته ها یکی از آفات خسارت زای مهم کشاورزی هستند که برای تغذیه به گیاهان جوان و تازه روئیده تمایل بیشتری دارند این آفت به نهال های جوان و برگ های جوان درختان بالغ آلبالو نیز حمله می کند و با داشتن قطعات دهانی مکنده شیره گیاهی را می مکد و باعث پیچیدگی و لوله ای شدن برگ ها می شود این آفت در آب و هوای گرم و مرطوب به سرعت تکثیر پیدا می کند و از طرفی به دلیل داشتن دوره رشدی کوتاه ظرف مدت کوتاهی طغیان می کند.

از طرفی گاهی میزان بارندگی به طور مستقیم بر روی عملکرد و چرخه زندگی آفات تاثیر می گذارد به عنوان مثال یکی از دیگر آفات شناخته شده آلبالو کنه قرمز اروپایی است کنه ها به رطوبت حساس هستند زیرا رطوبت در تنفس آن ها اختلال ایجاد می کند و به راحتی قادر به تنفس نخواهند بود اما در شرایط خشک و خنک طغیان می کنند بنابراین برای مبارزه با این آفات می توان از مخلوط آب و صابون پتاسیم به صورت محلول پاشی استفاده کرد.

تاثیر خشکسالی بر بروز آفات آلبالو

طبق بررسی کارشناسان هواشناسی تغییرات اقلیمی بر روی الگوهای بارش نیز تغییراتی ایجاد کرده است که این امر علاوه بر افزایش احتمال بارندگی، احتمال وقوع خشکسالی را نیزافزایش داده است و تنش های ناشی از خشکسالی بر روی عملکرد، مکانیزیم های دفاعی، خوش خوراک بودن، قابل هضم بودن و ارزش تغذیه ای گیاهان تاثیر گذاشته است در نتیجه مورد هجوم و تغذیه بیشتر توسط آفات قرار گرفته اند که این امر موجب شیوع آفات گیاهی شده است.

کرم ساقه خوار با ایجاد دالان هایی درون شاخه سبب خشکی و پوکی ساقه و شاخه های درخت آلبالو می شود در نتیجه سبب پژمردگی برگ ها و ریزش میوه های آن می شود این آفت به درختانی ضعیفی که تحت تنش خشکی قرار می گیرند بیشتر حمله می کند زیرا در پی کم آبی و خشکی تنه و شاخه های آلبالو نیز خشک می شوند و محلی مناسب برای تخم ریزی این آفات به حساب می آیند.

خشکسالی علاوه بر درخت آلبالو بر روی علف های هرز باغات آن نیز تاثیر می گذارد اما از آن جایی که علف های هرز در مقایسه با سایر گیاهان از مقاومت بالاتری در برابر کم آبی و خشکسالی برخوردارند بنابراین آفات با تغذیه و زمستان گذرانی بر روی آن ها نیز می توانند جمعیت خود را افزایش دهند و با توجه به آسیب پذیری درخت آلبالو به خشکی می توان گفت علف های هرز یکی از عوامل مهم در شیوع گسترده آفات در تنش های خشکسالی هستند.

تاثیر نور در کنترل و بروز آفات آلبالو

به طور کلی گیاهانی که به اندازه کافی نور خورشید را جذب نکنند علائمی همچون رنگ پریدگی، افزایش طول میان گره ها را از خود نشان می دهند و شادابی لازم را ندارند اما اگر در معرض نور شدید خورشید قرار بگیرند علائم سوختگی را از خود نشان می دهند که این امر سبب ضعف در گیاهان می شود و طبق مطالعات انجام شده معمولا گیاهان ضعیف تر برای حشرات و آفات گیاهی همانند کرم ساقه خوار آلبالو خوش طعم تر از گیاهان سالم و مقاوم هستند.

علاوه بر گیاهان برخی از حشرات به نور واکنش نشان می دهند و جذب آن می شوند که از این ویژگی می توان در کنترل و مدیریت آن ها استفاده کرد به عنوان مثال حشرات نر بالغ کرم سفید ریشه آلبالو گرایش زیادی نسبت به نور دارند از همین ویژگی می توان در کنترل این آفات استفاده کرد و با قرار دادن تله های نوری حشرات بالغ را جلب و جمع آوری کرد.

تاثیر باد بر بروز آفات آلبالو

آفاتی مانند شته ها و شپشک ها همان طور که در بالا اشاره شد با تغذیه از شیره گیاهی سبب ضعف عمومی درخت و پیچیدگی برگ ها می شوند این آفات به دلیل داشتن جثه ای بسیار کوچک و جمعیت بالا به راحتی توسط باد گسترش پیدا می کنند و به درختان مختلف منتقل می شوند در نتیجه باد سبب شیوع و گسترش این آفات می شود.

تاثیر شرایط اقلیمی بر روی دشمنان طبیعی آفات آلبالو

تغییر شرایط اقلیمی نه تنها بر روی جمعیت آفت بلکه بر روی دشمنان طبیعی آن ها نیز تاثیر گذاشته است که برخی از این دشمنان طبیعی به افزایش دما و نرخ بارندگی های فصلی حساس هستند و بر روی جمعیت آن ها تاثیر منفی می گذارد که با حذف این دشمنان طبیعی موجب شیوع و طغیان آفات در باغات و مزارع شده است.

به عنوان مثال کرم ساقه خوار یکی از آفات مهم درخت آلبالو است که با تغذیه از بافت ساقه و شاخه های آلبالو سبب کاهش کمی و کیفی محصول آن می شود که در برخی از نقاط دنیا تغییرات اقلیمی بر روی دشمنان طبیعی این آفت تاثیر نامطلوب گذاشته است و موجب کاهش جمعیت آن ها شده است در نتیجه جمعیت آفت کرم ساقه خوار افزایش یافته است.

تاثیر خشکسالی بر عملکرد آفت کش ها

تغییرات اقلیمی بر روی دما، آب قابل دسترس در خاک و رطوبت محیط تاثیر می گذارد که این عوامل می توانند جذب و جریان آفت کش های سیستمیک را درون گیاه کاهش دهند که با کاهش تاثیر این سموم، آفات گیاهی می توانند راحت تر و سریع تر گسترش پیدا کنند.

همچنین پدیده خشکسالی بر روی بروز آفات مختلف و مدیریت آن ها تاثیر مستقیم و غیرمستقیمی می گذارد، در شرایط خشکسالی پوسیدگی های ریشه آلبالو شایع تر از بیماری های برگی هستند از طرفی شرایط خشکسالی و تداوم سرما از بروز مگس گیلاس جلوگیری می کند.

تاثیر شرایط آب و هوایی در سمپاشی باغات آلبالو و شیوع آفات آن

گاهی شاهد سمپاشی وسیع در باغات آلبالو علیه آفات مختلف هستیم اما با این حال تاثیر چندانی بر روی کنترل آفات آن نخواهیم دید و با وجود سمپاشی، آفت به طور گسترده شیوع پیدا می کند دلایل این امر بی توجهی به شرایط آب و هوایی در زمان سمپاشی است زیرا سرعت و جهت باد و دما و رطوبت نسبی بر روی سمپاشی تاثیر گذار هستند.

• سرعت باد: یکی از مهم ترین مولفه های آب و هوایی تاثیر گذار بر روی سمپاشی سرعت باد است زیرا باد سبب پخش شدگی قطرات سم می شوند و هرچه سرعت باد بیشتر باشد قطرات ریز سم به نقاط دورتر از نقطه هدف فرستاده می شوند.
• جهت باد:این مولفه نیز در نحوه ی پخش شدن سم تاثیر گذار است و موجب باد بردگی سم می گردد، سمپاشی در جهت یا خلاف جهت باد موجب هدر رفت سم می شود و باید سمپاشی عمود بر جهت باد انجام شود.
• دما و رطوبت نسبی: این دو فاکتور نیز در شرایط اقلیمی مشخص بر روی سمپاشی تاثیر گذار اند بدین معنی که در مناطقی که دما بالا و رطوبت نسبی کم است موجب تبخیر آب موجود در محلول سم شده و این امر سبب کوچک و ریزتر شدن قطرات سم می شود در نهایت سبب بادبردگی این قطرات می شود.

نتیجه گیری

همان طور که در ابتدا بیان شد در صورت وجود سه رکن اصلی مثلث بیماری، یک آفت و یا یک بیماری ظهور پیدا می کند و امروزه در کشورهای پیشرفته دنیا با بررسی و تائید این 3 رکن در باغات آلبالو به مبارزه با آفات و بیماری های آن می پردازند که در این مسیر می توان با خرید نهال آلبالو مقاوم و اصلاح شده به جای نهال های اصلاح نشده از شیوع و بروز آفات مختلف جلوگیری کرد.

در هنگام خرید نهال های مقاوم حتما به شناسنامه دار بودن و داشتن گواهی سلامت نهال دقت کنید زیرا بسیاری نهالستان ها ادعا می کنند که نهال های آن ها مقاوم و اصلاح شده است و فروش نهال های آن ها تضمینی است که برای تائید این موضوع لازم است به صورت کتبی شناسنامه نهال به خریددار ارائه شود همچنین مجوزهایی که از سوی سازمان حفط نباتات و جهاد کشاورزی به این نهالستان ها اعطا شده است به راحتی در خریددار قرار گیرد.

قیمت نهال های تولید شده در نهالستان ها مجوز دار یکی دیگری از نکات مهم و مثبت آن هاست زیرا با توجه به کیفیت بالای نهال های آن ها نسبت به سایر نهال فروشی ها بسیار مقرون به صرفه و مناسب است.