تاریخچه گردو بسیار غنی است و به هزاران سال قبل باز می‌گردد بسیاری از گردوهایی که امروزه ما شاهد رشد آنها هستیم و می‌توانیم از مزه فوق العاده آنها بهره‌مند شویم مانند نهال گردو چندلر در نیمه دوم قرن بیستم معرفی شند و شباهت کمی به گونه‌های قدیمی دارند و آنچه که واضح است این است که مردمان باستان گردو را ارزشمند می‌دانستند و هزاران سال است که آن را کشت می‌کردند.
خاستگاه گردو در جهان
بیشتر مورخان ایران را خاستگاه کشت گردو می‌دانند اما اختلافاتی نیز وجود دارد و همچنین خوب است بدانید که گردو در سوابق باستان شناسی تا شرق هیمالیا و در غرب تا فرانسه ظاهر شده است و در واقع می‌توان گفت که گردو در تاریخ 17000 سال پیش در جنوب فرانسه در آثار باستان شناسی دیده می‌شود اما هیچ مورخی فکر نمی کند که این گردو از آنجا سرچشمه گرفته است.
به هر حال منشاء گردو از آسیای مرکزی است جایی که می‌توان آن را در طبیعت و همچنین در حالت نیمه کشت یافت و البته لازم به ذکر است که گردو از آنجا به قفقاز، چین، ایران و در نهایت به اروپا گسترش یافت.
تا به حال به این موضوع اندیشیده‌اید که کشت اولیه گردو از چه سالی است؟ و یا اصلا منشاء گردو کجاست؟ جالب است بدانید که تاریخچه مدرون گردو از حدود 7000 سال پیش با کشت آغاز می‌شود و در همین زمان مردمان مختلف دوران نوسنگی شروع به کشت عمدی گردو کرند.
با این حال این تلاش‌های اولیه برای کشت مستند نشده بود اما اولین گزارش مستند از گردو و کشت آن در قانون حمورابی آمده است که به سال 1754 قبل از میلاد مسیح می‌رسد و همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد گردو در باغ معلق معروف بابل کشت می‌شده است.
در ایران از گردو به عنوان آجیل سلطنتی یاد می‌شد و فقط مصرف سلطنتی مجاز بود اگر چه واضح است که یونانیان قبل از رویارویی با ایرانیان گردو را کشت می‌کردند اما آجیل ایرانی بزرگ‌تر و برتر بود و سپس یونانیان با استفاده از ارقام ایرانی به یونان تنوع خود را بهبود بخشیدند.
تئوفراستوس در کتاب تحقیق در مورد گیاهان نوشت که اسکندر مقدونی گردو را از ایران به یونان معرفی کرد و این گردو در یونان رواج بسیاری یافت تا جایی که به آجیل ایرانی معروف شد و البته شایان ذکر است که گردو تا زمان ظهور تاجران انگلیسی تا هزاران سال دیگر به عنوان آجیل ایرانی شناخته می‌شد.
نام علمی گردو juglans regia است و امروزه نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد در لاتین به معنای غدد مشتری است و رومی‌ها نیز به معنای واقعی کلمه گردو را آجیل سلطنتی مشتری می‌نامیدند و آنها نیز فکر می‌کردند که گردو دارای خواص بی شماری است و ممکن است که رومی‌ها اشتباه نکرده باشند پلوتارک، زندگی نامه نویس رومی اظهار داشت که درخت گردو «بر سر کسانی که زیر آن می‌خوابند، تاثیر می‌گذارد و روحی سنگین و خواب آلود به بیرون می‌فرستد» اما چنین اثر خواب آلودگی در هیچ گونه گردو یافت نشده است.
در قرن اول، پلینی بزرگ، نویسنده تاریخ طبیعی، در نسخه خود از تاریخ گردو بیان کرد که مشاء این درخت از ایران است و کاربردهای زیادی فراتر از صرف غذا دارد آنها برای پشم مردن، برای خوشبو کردن نفس پس از خوردن پیاز و محافظت از خود در برابر سموم استفاده می‌شدند و همچنین او نوشت که چگونه داماد در عروسی‌ها در میان جوانان دیگر گردو می‌پاشد در حالی که آنها آهنگ می‌خواندند.
یک لحظه مهم در تاریخ گردو و همچنین کشف آن در خرابه‌های پمپئی بود، گردو در 24 آگوست سال 79 پس از میلاد یعنی زمانی که کوه وزوویوس فوران کرد و پمپئی را ویران کرد روی میزی در معبد ایزیس در میان سایر غذاها گردو یافت شد.
هنگام بررسی تاریخچه گردو متوجه می‌شویم که آن مملو از موارد استفاده به عنوان یک درمان است به عنوان مثال دیوسکوریدس نویسنده یونانی یک دایره المعارف پزشکی پنج جلدی چندین بار به گردو اشاره کرده است و همچنین او شرایطی را بیان کرد که می‌توان با مصرف گردو مخلوط با سایر مواد آن را بر طرف کرد.
در طول دو هزاره بعدی بسیاری از این توصیه‌ها در کارهای مختلف پزشکی تکرار می‌شوند به عنوان مثال در قرن یازدهم پزشک ایرانی این سینا در رساله داخلی خود به نام قانون طب بسیاری از داروهای را که دیوسکوریدس بیش از هزار سال پیش از آن ارائه کرده بود را نوشت و همچنین خوب است بدانید او نوشت که گردو را می‌توان برای مدت بسیار طولانی با استفاده از یک پوشش شکر نگهداری کرد.
در دهه 1700 زمانی که نویسندگان شروع به نگاه کردن به گردو نه تنها به عنوان دارو بلکه برای کاربردهای غذایی متنوع کردند تمرکز تغییر کرد چرا که گردو به راحتی نگهداری می‌شد و ارزان بود و دیگر فقط توسط طبقات بالا و سلطنتی مصرف نمی شد و همچنین آنها در سالاد، سس، سوپ، پای و غیره گنجانده شدند.
کمی در رابطه با کاشت درخت گردو
امیدواریم از آشنایی با تاریخچه گردو لذت برده باشید و در ادامه نیز ما را همراهی نمایید تا بیشتر درباره کاشت گردو بیاموزیم و رشد گردو را مورد بررسی قرار دهیم تا اطلاعات جامع و کاملی از سرمایه گذاری در زمین‌های کشاورزی به دست آورید.
نهال گردو هر گونه درختی از تیره گیاهی است که به دانه‌های آن گردو می‌گویند و همچنین همه گونه‌های این نهال برگریز با ارتفاعی در حدود 25 تا 35 متر با برگ‌های پینه‌ای و برگچه هستند و البته لازم به ذکر است که شاخسارها دارای مغزهای محفظه‌ای هستند.
خوب است بدانید که در زمینه‌های باغبانی و گیاه شناسی اصطلاح برگریز به معنای سقوط در بلوغ و تمایل به افتادن است، با اشاره به درختان و درختچه‌هایی که فصلی برگ می‌ریزند معمولا پاییز و همچنین به ریختن گلبرگ‌ها پس از گلدهی و به ریختن میوه‌های رسیده.
در واقع می‌توان گفت که گردو دانه خوراکی در درختی از جنس juglans به ویژه گردو ایرانی یا گردو انگلیسی است و همچنین به خطر داشته باشید که میوه‌های درختان در اغلب موارد با درختان گیاهی اشتباه گرفته می‌شوند اما میوه‌های جانبی هستند زیرا پوشش بیرونی میوه‌ها از نظر فنی درگیر است و بنابراین از نظر مورفولوژیکی بخشی از برچه نیست و این بدان معنا است که میوه نهال گردو نمی تواند یک دروپ باشد بلکه در عوض یک مهره دروپ مانند است.
میوه جانبی چیست؟
منظور از میوه‌های جانبی یا میوه کمکی میوه‌ای است که مقداری از گوشت آن نه از تخمدان گل بلکه از بافت مجاور بیرونی برچه گرفته شده است و در ضمن باید گفت که میوه‌های جانبی معمولا غیر قابل تحمل هستند و منظور از دروپ در گیاه شناسی میوه‌های غیر قابل انقطاع است که در آن قسمت گوشتی بیرونی (اگزوکارپ و یا پوست و مزوکارپ یا گوشت) یک پوسته از اندوکارپ سخت ( دانه سنگ مانند) منفرد شده را با یک پوسته احاطه کرده است و همچنین این میوها معمولا از یک درچه منفرد و بیشتر از گل‌هایی با تخمدان‌های برتر رشد می‌کنند.
گردو ایرانی، گردو انگلیسی، گردو کارپات، گردو مادیرا و گردو معمولی گونه‌هایی قدیمی از درخت گردو در جهان است که بومی مناطقی است که از بالکان به سمت شرق تا هیمالیا و جنوب غربی چین امتداد دارد و به طور گسترده در سراسر اروپا و دیگر مناطق جهان کشت می‌شود.
گردو دانه‌های دروپه مانند است و می‌توان آن را به صورت تازه یا خشک مصرف کرد و همچنین گوشت آجیل به طور گسترده برای پخت استفاده می‌شود و اغلب به عنوان افزودنی در قنادی‌های مختلف استفاده می‌شود و البته شایان ذکر خواهد بود که از گوشت آجیل درخت گردو انگلیسی نیز برای تهیه روغن گردو که خوراکی است استفاده می‌شود و همچنین خوب است بدانید که چین، ایران، آمریکا و ترکیه پیشتازان جهان در تولید گردو هستند.
درخت گردو را بهتر بشناسیم
نهال گردو درختی برگریز بزرگی است که ارتفاع آن بین 25 تا 35 متر و قطر تنه آن تا 2 متر رشد می‌کند و همچنین معمولا این درخت دارای تنه کوتاه و تاجی پهن است و پوست آن صاف، قهوه‌ای زیتونی در جوانی است و روی شاخه‌های مسن‌تر خاکستری نقره‌ای است و دارای شکاف‌های پهن پراکنده‌ای با بافت خشن‌تر است.
مانند همه نهال‌های گردو میوه آنها دارای فضاهای هوایی است و این مغز نیز دارای محفظه‌ای به رنگ قهوه‌ای است و برگ‌ها نیز به طور متناوب چیده شده‌اند و البته لارم به ذکر است که برگ‌ها به طول 25 تا 40 سانتی متر به طور متناوب با یک برگچه انتهایی به طول 25 تا 40 سانتی متر جفت می‌شوند.
بزرگ‌ترین برگچه‌های نهال گردو بالغ سه برگچه‌اند که در راس قرار دارند و به طول 10 تا 18 سانتی متر و عرض 6 تا 8 سانتی هستند و همچنین جفت برگچه‌های پایه بسیار کوچکتر هستند و در حدود 5 تا 8 سانتی متر طول دارنذ و حاشیه برگچه‌ها کامل است و البته شایان ذکر خواهد بود که گل‌های نر به صورت آویزان هستند و در حدود 5 تا 10 سانتی متر طول دارد و گل‌های ماده انتهایی هستند.
این گل‌های نر و ماده در دسته‌های دو تا پنج تایی در فصل پاییز می‌رسند و به میوه‌ای با پوسته سبز و نیمه گوشت و مهره‌ای قهوه‌ای موجدار تبدیل می‌شوند و در ضمن لازم به ذکر است که کل میوه از جمله پوسته در فصل پاییز می‌افتد و دانه درشت با پوسته نسبتا نازک و خوراکی با طعمی غنی است.
شایان ذکر خواهد بود که نهال گردو را می‌توان به طور گسترده از 30 درجه تا 50 درجه عرض جغرافیایی در نیمکره شمالی و از 30 درجه تا 40 درجه نیمکره جنوبی کشت نمود و همچنین لازم به ذکر است که میوه‌های باکیفیت و مرغوب نهال‌های گردو به خاطر روغن بسیار خوشمزه و طعم دارشان هم به صورت تازه و یا هم فشرده مصرف می‌شوند.
گیاهان دیگر اغلب در زیر درختان گردو رشد نمی کنند چرا که برگ‌ها و پوسته‌های ریخته شده حاوی ژوگلون هستند یک ماده شیمیایی که به عنوان یک علف کش طبیعی عمل می‌کند و همچنین لازم به ذکر است که حیواناتی که برگ‌های نهال گردو را می‌خورند ممکن است دچار بیماری لمینیت و یا بیماری سم شوند.
نهال‌های گردو یک پایه هستند به این معنا که یک درخت گردو دارای گل‌های نر (گربه‌ای) و ماده (ماده‌ای) است که به نهال‌های گردو اجازه گرده افشانی را می‌دهد و به طور قطع تولید آجیل زمانی بهتر است که نهال‌های گردو از ارقام مختلف به صورت گروهی کاشته شوند و همان طور که معمولا در باغات گردویی که برای تولید آجیل کشت می‌شوند، انجام می‌شود.
هنگام انتخاب و خرید نهال گردو برای کاشت در ملک خود می‌بایست به نکان داشت و همچنین ارتفاع نهال و توصیه‌های قرار گرفتن در معرض نور خورشید و میزان دفعات آبیاری آن دقت کنید تا بتوانید بهترین و پربارترین نهال‌های گردو را کشت نمایید.
نهال‌های گردو در خاک‌های غنی و عمیق با آفتاب کامل و تابستان‌های طولانی بهترین رشد را خواهد داشت و همچنین از آنها می‌توان برای پیوند نیز استفاده نمود و البته گفتنی است که نهال‌های گردو بالغ ممکن است به ارتفاعی در حدود 15 متر و عمری بیش از 200 سال و تنه‌های عظیمی با ضخامت و عرض بیش از 2.4 متر دست پیدا کنند.
در سال 2019 میلادی تولید جهانی گردو با پوست در حدود 4.5 میلیون تن بوده است که کشور پهناور چین با سهمی در حدود 56 درصد از کل برداشت در رتبه اول قرار دارد و البته شایان ذکر خواهد بود که کشورهایی چون ایالات متحده آمریکا و ایران نیز به عنوان تولید کنندگان ثانویه گردو با پوست شناخته می‌شوند.
گردو میوه‌های هسته دار گرد و تک دانه درخت گردو است که معمولا پس از رسیدن کامل مورد استفاده قرار می‌گیرد در طول فرآیند رسیدن پوسته شکننده به تدریج به پوسته سفت تبدیل می‌شود و این پوسته هسته یا گوشت را که معمولا از دو نیمه تشکیل شده است و توسط یک پارتیشن غشایی از هم جدا شده‌اند در بر می‌گیرد.
هسته‌های دانه که معمولا به صورت گردو پوست دار در دسترس هستند در یک پوشش دانه قهوه‌ای که حاوی آنتی اکسیدان است، محصور شده‌اند و همچنین خوب است بدانید که آنتی اکسیدان‌ها از دانه‌های غنی از روغن در برابر اکسیژن اتمسفر محافظت می‌کنند و در نتیجه از فاسد شدن آن جلوگیری می‌کنند.
درختان گردو دیر رشد می‌کنند و معمولا تا نیمی از فصل بهار برگ دار نمی شوند و همچنین باید گفت که آنها مواد شیمیایی به نام ژوگلون را در خاک خود منتشر می‌کنند تا از رشد گیاهان رقیب جلوگیری کنند به همین دلیل گیاهان حساس را نباید در نزدیکی آنها کاشت و البته این بدین معنا نخواهد بود که نمی توان هیچ گونه درخت یا نهالی را در اطراف نهال گردو کاشت برای اطلاع از نهال‌ها و گیاهان مقاوم به این مواد شیمیایی منتشر شده از نهال گردو تنها کافی است تا انتها مقاله با ما همراه باشید چرا که در ادامه ما گیاهان مقاوم و مناسب برای کاشت در زیر درختان گردو را معرفی خواهیم نمود.
با مفهوم آللوپاتی آشنا شوید
آللوپاتی یک پدیده بیولوژیکی است که در آن یک موجود زنده یک یا چند ماده بیوشیمیایی تولید می‌کند که بر جوانه زنی، رشد، بقا و تولید مثل موجودات دیگر تاثیر می‌گذارد این مواد بیوشیمیایی به عنوان آللوشیمیایی نیز شناخته می‌شوند و می‌توانند اثرات مفید و یا مضر روی ارگانیسم‌های هدف و جامعه داشته باشند.
فعل و انفعالات آللوپاتیک عامل مهمی در تعیین توزیع و فراوانی گونه‌ها در جوامع گیاهی است و همچنین تصور می‌شود که در موفقیت بسیاری از گیاهان مهاجم مهم می‌شود که در موفقیت بسیاری از گیاهان مهاجم مهم است برای مثال‌های خاص، گردو سیاه، درخت بهشت، علف خاردار و خردل سیر.
با سه گونه از گردوهای معروف دنیا آشنا شوید
دو گونه اصلی گردو برای بذر کشت می‌شوند گردو ایرانی یا گردو انگلیسی و گردو سیاه و البته خوب است بدانید که گردو انگلیسی در ایران و گردو سیاه بومی شرق آمریکای شمالی است و در ضمن باید گفت که گردو سیاه طعم بالایی دارد اما به دلیل پوسته سخت و پوسته ضعیفی که دارد به صورت تجاری در باغات گردو کشت نمی‌شود و در واقع می‌توان گفت که ارقام متعددی از گردو به صورت تجاری توسعه یافته‌اند که تقریبا همه هیبریدهای گردو انگلیسی هستند.
برگچه‌های گردو بومی آمریکای شمالی یا همان گردو سیاه به سمت مرکز برگ هستند و دارای حاشیه‌های دانه‌دار هستند و همچنین لازم به ذکر است که از چوب ریزدانه تیره چوب گردو انگلیسی و گردو سیاه برای مبلمان و پوشش و اسلحه استفاده می‌شود.
نهال گردو سیاه که به آن گردو سیاه شرقی نیز می‌گویند درختی بلند از خانواده آمریکای شمالی است و به دلیل چوب تزئینی آن ارزشمند است و این درختان همچنین به عنوان گیاهان زینتی کاشته می‌شوند و برای رنگی که در پوسته میوه یافت می‌شود، کشت می‌شوند و دانه خوراکی از اهمیت تجاری محدود و کمی برخوردار است.
درخت گردو سیاه معمولا بین 20 تا 30 متر بلندی دارد و تنه‌ای به قطر 60 تا 90 سانتی متر دارد و پوست آن به رنگ قهوه‌ای تیره یا سیاه مایل به خاکستری شیاردار است و همچنین برگ‌ها به طول حدود 30 تا 60 سانتی متر از 15 تا 23 برگچه تشکیل شده است که روی ساقه‌های بسیار کوتاه قرار دارند.
کمی در باره میوه درخت گردو
میوه نهال گردو سیاه به صورت دروپه است و گودال دروپ که به آن آجیل می‌گویند حاوی یک دانه روغنی شیرین است و دروپه بیرونی یک پوسته مودار و پرزدار زرد مایل به سبز است و از ریشه درخت مواد شیمیایی به نام ژوگلون ترشح می‌شود که می‌تواند از رشد گیاهان دیگر از جمله تعدادی از گیاهان زینتی و غذایی رایج مانند آزالیا جلوگیری کند و البته برخی گیاهان دیگر مانند نهال زغال اخته و گوجه فرنگی و فلف در کنار گردو سیاه به آرامی رشد می‌کند و در حدود 150 سال در خاک‌های خوب بالغ می‌شود و ممکن است طول عمر آن بیش از 250 سال باشد.
توضیح بیشتر درباره گردوی انگلیسی
گردو انگلیسی در بخش‌هایی از آمریکای شمالی و جنوبی برای تولید آجیل تجاری کشت می‌شود و همچنین می‌توان گفت که یک درخت فقط در خاک‌های حاصلخیز با زهکشی خوب با بافت متوسط گردو باکیفیت خوب تولید می‌کند برگچه‌های نوک گرد دارای حاشیه‌های صاف هستند و برگچه انتهایی بزرگ‌ترین آنها است.
گردو انگلیسی که به آن گردو ایرانی نیز می‌گویند درخت چوبی و بومی با ارزش ایران است و همچنین گردو انگلیسی به دلیل دانه‌های خوراکی با کیفیت خوب که به صورت تجاری به عنوان گردو به فروش می‌رسد به طور گسترده کشت می‌شود و ریزدانه‌های چوب این نهال گردو مشابه چوب گردو سیاه است و همچنین شایان ذکر خواهد بود که نهال گردو انگلیسی فقط در خاک‌های حاصلخیز با زهکشی خوب با بافت متوسط آجیل با کیفیت خوب تولید می‌کند.
انواع مختلفی از نهال‌های گردو وجود دارد که از نظر رشد، سختی، زمان رسیدن، ویژگی‌های میوه و زمانی که به برگ در می‌آیند با هم تفاوت دارند و گونه‌های نهال گردو مانند نهال گردو فرانکت بسیار مقاوم هستند و به دلیل دیر برگ شدن بیش از حد مستعد سرماهای دیررس نیستند و بنابراین برای آب و هوای سردتر مناسب هستند.
مزایاچوب گردو
چوب گردو چوبی است بسیار سنگین، سخت و دانه باز و همچنین خوب است بدانید که چوب زنده تازه بریده شده ممکن است به رنگ دیژون خردلی باشد که طی چند روز تیره تا قهوه‌ای می‌شود و البته لازم به ذکر است که الوارهای خشک شده به رنگ شکلاتی تا سیاه با چوب‌های خامه‌ای تا خرمایی است و ممکن است دارای شکل‌های غیر معمولی باشد و در ضمن نا گفته نماند که چوب گردو به سبب دوام، درخشندگی و جذابیت مورد سازندگان مصنوعات چوبی برای ساخت کف پوش‌های سطح بالا، گیتار، مبلمان، روکش ها، دستگیره‌ها و همچنین ساخت اسلحه قرار گرفته است.
پوسته گردو
پوسته گردو اغلب برای ایجاد رنگ غنی از زرد تا قهوه‌ای و قهوه‌ای تیره استفاده می‌شود که برای رنگرزی پارچه، نخ یا چوب و برای اهداف دیگر استفاده می‌شود و همچنین خوب است بدانید که این رنگ نیازی به رنگدانه ندارد و اگر بدون دستکش انتخاب شود به راحتی دست را لکه دار می‌کند.
حفاری چاه نفت
این پوسته به طور گسترده در حفاری چاه نفت برای مواد در گردش از دست رفته در ساخت و نگهداری مهر و موم در مناطق شکستگی و سازنده‌های غیر تحکیم استفاده می‌شود.
آرد
آرد حاصل از پوست گردو را می‌توان در کامپوزیت‌های نشاسته ترموپلاستیک برای جایگزینی مشتقات نفتی استفاده کرد.
قوام دهنده رنگ
پوسته‌های گردو به رنگ اضافه می‌شوند تا قوام ضخیم تری برای محدوده‌های اثر گچ به آن بدهند.
مواد منفجره
به عنوان پر کننده در دینامیت استفاده می‌شود.
پاک کننده آرایشی
گاهی در صابون و پاک کننده‌های لایه بردار استفاده می‌شود.
پاک کننده و جلا دهنده
پوست گردو بیشتر برای تمیز کردن فلزات نرم، فایبرگلاس، پلاستیک، چوب و سنگ استفاده می‌شود و همچنین این ساینده شن نرم دوستدار محیط زیست و قابل بازیافت به دلیل خاصیت ارتجاعی و انعطاف پذیری برای عملیات انفجار هوا، رسوب زدایی و پرداخت مناسب است.
موارد استفاده شامل تمیز کردن موتورهای خودرو و جت، بردهای مدار الکترونیکی و حذف رنگ و گرافیتی است به عنوان مثال در روزهای اولیه حمل و نقل جت، از پوسته‌های خرد شده گردو برای تمیز کردن ایرفویل‌های کمپرسور استفاده می‌شد اما زمانی که موتورهایی با پره‌های هوا خنک در توربین شروع به ساخت کردند و البته خوب است بدانید که این عمل متوقف شده است.
زیرا پوسته‌های خرد شده تمایل به وصل شدن داشتند گذرگاه‌های خنک کننده به توربین را بالا می‌برد که در نتیجه توربین به دلیل گرمای بیش از حد خراب می‌شود.
کلام آخر
در مقاله حاضر به تاریخچه گردو پرداختیم و با انواع گردوهای معروف دنیا آشنا شدیم و همچنین در رابطه با برخی از خصوصیات درخت گردو آشنایی پیدا کردیم، در آخر خالی از لطف نیست که با چند تا از ارقام نهال‌های تجاری نیز آشنا شویم، در سال‌های اخیر چندتا از ارقام نهال‌ها اصلاح شده وارد بازار شده است که علاوه بر باردهی بالا خصوصیاتی خوبی از نظر دیرگل بودن، زودبازده بودن، ارتفاع کم و نیمه کاغذی بودن دارند، از جمله این ارقام نهال گردو ژنوتیپ پالیز و نهال گردو چندلر و نهال گردو فرنور می‌باشد، لازم به ذکر است که از میان این ارقام رقم گردو فرنور پوست سنگنی ولی نازک دارد.
هنوز بررسیای ثبت نشده است.
-
ارسال پیام در واتساپ
-
ارسال پیام در روبیکا
-
اینستاگرام
-
ارسال پیام در تلگرام
بسته شومراحل فرم را طی نمایید. با زدن دکمه بعدی و قبلی به قسمت های بعد و قبل بروید.