هرس درخت گردو از 1 تا 5 سالگی چگونه است؟

درخت گردو یکی از ارزشمندترین درختان میوه است که برای رسیدن به عملکرد مطلوب، نیاز به مراقبت‌های دقیق در سال‌های اولیه دارد. یکی از مهم‌ترین اقدامات در سال‌های ابتدایی کاشت، هرس درخت گردو جوان است. هرس صحیح از سال اول تا پنجم، نقش کلیدی در شکل‌دهی به فرم نهایی درخت، افزایش مقاومت در برابر آفات، و بهبود باردهی دارد. اما هر مرحله از رشد درخت گردو نیاز به نوع خاصی از هرس دارد. در این مطلب، با مراحل هرس درخت گردو از ۱ تا ۵ سالگی آشنا می‌شوید و یاد می‌گیرید چگونه با رعایت نکات فنی، آینده درخت خود را تضمین کنید.

سال اول: هرس اولیه برای شکل‌دهی به اسکلت اصلی نهال گردو

سال اول کاشت نهال گردو یکی از حیاتی‌ترین مراحل در شکل‌گیری ساختار کلی درخت است. در این سال، هدف اصلی از هرس، تقویت تنه مرکزی و شکل‌دهی به فرم اولیه اسکلت درخت است. معمولاً پس از کاشت نهال گردو، شاخه‌های زیادی به‌صورت نامنظم رشد می‌کنند که اگر به حال خود رها شوند، موجب ضعف ساختاری و کاهش باردهی در سال‌های آینده خواهند شد.

در پایان فصل رشد، یعنی در اواخر زمستان (اواخر اسفند یا اوایل فروردین)، زمان مناسبی برای انجام هرس اولیه است. در این مرحله:

• شاخه‌های ضعیف، بیمار یا آسیب‌دیده را باید قطع کرد.
• تنها یک شاخه‌ی مرکزی (تنه اصلی) به عنوان محور عمودی درخت نگه داشته می‌شود.
• ارتفاع تنه اصلی تا اولین شاخه جانبی باید حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ سانتی‌متر باشد.
• شاخه‌هایی که در زوایای تند و یا خیلی نزدیک به هم رشد کرده‌اند نیز حذف می‌شوند.

نکته مهم در هرس سال اول این است که نباید در هرس افراط شود، زیرا این موضوع ممکن است باعث تضعیف نهال و کاهش رشد آن شود. تنها باید به تقویت ساختار اولیه توجه کرد تا در سال‌های بعد، پایه‌ای قوی برای تربیت درختی پربار و متعادل داشته باشیم.

سال اول هرس اولیه برای شکل‌دهی به اسکلت اصلی نهال گردو

سال دوم: تقویت ساختار تنه و انتخاب شاخه‌های اصلی

در دومین سال رشد درخت گردو، زمان آن رسیده است که ساختار اصلی درخت تثبیت شود و شاخه‌های اصلی اسکلت‌بندی آن انتخاب شوند. این مرحله نقش کلیدی در آینده درخت دارد، چرا که انتخاب درست شاخه‌های اصلی، تأثیر مستقیمی در مقاومت، تهویه، نورگیری و میزان باردهی درخت خواهد داشت.

در پایان زمستان سال دوم (اواخر اسفند تا اوایل فروردین)، زمانی که درخت هنوز در خواب زمستانی است، هرس انجام می‌شود. در این سال:

• ۳ تا ۴ شاخه جانبی قوی با زاویه مناسب (حدود ۴۵ تا ۶۰ درجه نسبت به تنه اصلی) به‌عنوان شاخه‌های اصلی انتخاب می‌شوند.
• شاخه‌هایی که رقیب شاخه‌های اصلی هستند یا در ارتفاع بسیار نزدیک به هم قرار گرفته‌اند، حذف می‌گردند.
• اگر شاخه‌ای با زاویه بسته و رو به داخل درخت رشد کرده باشد، باید حذف شود.
• ارتفاع تنه بدون شاخه (تنه صاف) نباید خیلی زیاد شود، چون موجب ضعف پایه و کاهش مقاومت درخت می‌گردد.

در این سال باید به فرم کلی درخت توجه کرد. فرم ایده‌آل برای گردو معمولاً فرم جامی باز یا فرم محور مرکزی تعدیل‌شده است. هدف، حفظ تعادل بین رشد عمودی و جانبی و ایجاد ساختاری باز و نورگیر برای سال‌های بعد است.

سال دوم تقویت ساختار تنه و انتخاب شاخه‌های اصلی

سال سوم: ایجاد تعادل بین رشد عمودی و جانبی درخت گردو

در سال سوم، درخت گردو به مرحله‌ای می‌رسد که شاخه‌های اصلی تثبیت شده‌اند و رشد رویشی به‌شکل چشمگیری افزایش می‌یابد. اگر در دو سال گذشته هرس به‌درستی انجام شده باشد، اکنون زمان آن است که بین رشد عمودی و افقی درخت تعادل ایجاد شود تا درخت به‌جای بلند شدن بی‌رویه، انرژی خود را صرف توسعه‌ی عرضی و تقویت اسکلت جانبی کند.

در هرس سال سوم که همچنان در اواخر زمستان انجام می‌شود، اقدامات زیر اهمیت دارد:

• کنترل رشد شاخه‌های عمودی (شاخه‌های رقابت‌گر با تنه اصلی)؛ این شاخه‌ها معمولاً به‌سرعت رشد می‌کنند و اگر حذف نشوند، باعث انحراف ساختار درخت می‌شوند.
• کوتاه کردن یا هدایت شاخه‌های فرعی که بسیار بلند شده‌اند، به‌طوری که بار بیش‌ازحد به شاخه‌های اصلی وارد نشود.
• حفظ فاصله مناسب بین شاخه‌ها برای جلوگیری از سایه‌اندازی زیاد، که موجب کاهش نور در بخش‌های داخلی درخت می‌شود.
• حذف پاجوش‌ها و شاخه‌های نازک و مزاحم که در پایین تنه یا درون تاج درخت رشد کرده‌اند.

هدف اصلی در این سال، حفظ ساختار باز و گسترده‌ی درخت است که تهویه و نورگیری مناسبی داشته باشد. اگر هرس به‌درستی انجام شود، درخت در سال‌های آتی آماده ورود به مرحله بلوغ و باردهی اقتصادی خواهد بود.

سال سوم ایجاد تعادل بین رشد عمودی و جانبی درخت گردو

سال چهارم: حذف شاخه‌های مزاحم و آماده‌سازی برای باردهی آینده

در سال چهارم رشد، درخت گردو وارد مرحله‌ای می‌شود که نزدیک به بلوغ و آغاز باردهی است. اگر در سال‌های گذشته هرس به‌درستی انجام شده باشد، اکنون شاخه‌های اصلی شکل گرفته‌اند و درخت دارای تاجی نسبتاً گسترده و متعادل است. هدف اصلی در هرس این سال، پاک‌سازی تاج درخت از شاخه‌های اضافی و هدایت انرژی گیاه به سمت شاخه‌های بارده است.

اقدامات هرس در سال چهارم معمولاً شامل موارد زیر است:

• حذف شاخه‌های رو به داخل که باعث تراکم بیش از حد درون تاج می‌شوند و مانع جریان هوای آزاد و رسیدن نور به شاخه‌های داخلی می‌گردند.
• کوتاه کردن شاخه‌های بلند و سنگین برای جلوگیری از شکستن در اثر بار میوه در سال‌های آینده.
• حذف شاخه‌های سایه‌انداز یا موازی که در رقابت با یکدیگر رشد کرده‌اند.
• تقویت شاخه‌های جانبی قوی و سالم که به احتمال زیاد در سال پنجم وارد باردهی می‌شوند.

همچنین در این سال، بررسی سلامت درخت اهمیت زیادی دارد. اگر شاخه‌ای دچار آفت یا بیماری باشد، باید در اسرع وقت حذف شود تا از گسترش بیماری به سایر بخش‌ها جلوگیری شود.

در این مرحله، نباید هرس‌های سنگین انجام شود؛ بلکه تمرکز باید روی هرس اصلاحی و سبک باشد تا درخت دچار تنش نگردد و با قدرت وارد فاز تولید شود.

سال چهارم حذف شاخه‌های مزاحم و آماده‌سازی برای باردهی آینده

سال پنجم: هرس اصلاحی برای شروع دوره بلوغ و باروری درخت گردو

درخت گردو در سال پنجم وارد مرحله بلوغ اولیه می‌شود و معمولاً اولین نشانه‌های باردهی خود را نشان می‌دهد. در این سال، هرس نقش مهمی در تقویت شاخه‌های بارده، جلوگیری از فرسایش انرژی درخت و حفظ تعادل رشد ایفا می‌کند. درختانی که به‌درستی تربیت و هرس شده‌اند، در این سال وارد فاز تولید می‌شوند و عملکرد اقتصادی آن‌ها آغاز می‌گردد.

اهداف اصلی هرس در سال پنجم عبارت‌اند از:

• حفظ شاخه‌های بارده سالم و حذف شاخه‌های ضعیف، بیمار یا خشک‌شده
• ایجاد تعادل بین شاخه‌های بارده و رویشی برای جلوگیری از تضعیف انرژی درخت
• کنترل ارتفاع درخت برای تسهیل در برداشت محصول در سال‌های آینده
• جلوگیری از سایه‌اندازی بیش‌ازحد شاخه‌ها بر روی یکدیگر، که باعث کاهش نور، تهویه نامناسب و افزایش احتمال آفت می‌شود
• حذف پاجوش‌ها و شاخه‌های نابجا که از تنه یا قسمت‌های پایین درخت رشد کرده‌اند

در سال پنجم بهتر است هرس به‌صورت سبک و اصلاحی انجام شود. از انجام هرس‌های سنگین پرهیز شود، چرا که درخت وارد مرحله باردهی شده و قطع زیاد شاخه‌ها می‌تواند شوک و استرس به گیاه وارد کند.

این هرس اصلاحی، زمینه‌ساز یک ساختار منسجم، متعادل و پربازده برای سال‌های آینده خواهد بود و به باغدار این امکان را می‌دهد که برداشت اقتصادی و موفقی از درختان گردو خود داشته باشد.

سال پنجم هرس اصلاحی برای شروع دوره بلوغ و باروری درخت گردو

جمع‌بندی: چگونه هرس اصولی، آینده درخت گردو را تضمین می‌کند

هرس درخت گردو در سال‌های ابتدایی (از ۱ تا ۵ سالگی) یکی از مهم‌ترین فاکتورها در تعیین سلامت، فرم نهایی و میزان باردهی درخت است. با اجرای صحیح و اصولی هرس در هر سال، می‌توان درختی مقاوم، متعادل، با اسکلت قوی و تاجی باز و نورگیر تربیت کرد.
نکته کلیدی آن است که در هر سال، نیازهای خاص همان مرحله رشد در نظر گرفته شود و از افراط یا تفریط در قطع شاخه‌ها اجتناب گردد.
در صورتی که هرس به‌درستی انجام شود، درخت گردو در پایان سال پنجم آماده ورود به مرحله بلوغ و باردهی اقتصادی خواهد بود.

سوالات متداول