امروزه با توجه به نیاز روز افزون جمعیت بشر به غذا و نیز تمایل بیشتر مردم به سمت مصرف میوه و سبزی سبب شده است که باغداری بیش از گذشته رونق داشته باشد و افراد بیشتری تمایل داشته باشند در حیطه کشاورزی و باغداری فعالیت کنند و از این طریق سرمایه گذاری کنند از این رو باغداران و سرمایه گذاران پیوسته به دنبال افزایش میزان بازدهی باغ و مزرعه خود هستند بنابراین باید بتوانند عواملی که موجب محدودیت عملکرد باغ یا مزرعه آنها می­شود را شناسایی کنند و راه کنترل و مقابله با آن را نیز بیاموزند.

یکی از مهم­ترین عوامل محدود کنند میزان باردهی درختان میوه و مزارع آفات مختلف و بیماری‌های گوناگون هستند که برای کنترل آثار خسارت این عوامل بر باغ و مزارع و تاثیر آنها بر کاهش عملکرد درختان روش­های مدیریتی گوناگونی وجود دارد که یکی از روش­های موثر آن سم پاشی با سموم مختلف است، سم پاشی درختان میوه و مزارع از دیر باز برای کنترل انواع آفات و بیماری­ها روشی موثر و سریع الاثر بوده است به همین منظور شناخت انواع سم در باغ که برای کنترل آفات و بیماری­های درختان میوه استفاده می­شود خالی از لطف نخواهد بود بنابراین پالیز نهال بر خود واجب می­داند که به عنوان یکی از بزرگترین نهالستان­های کشور لیستی از انواع سم در باغ در اختیار شما عزیزان قرار دهد پس تا انتها با ما همراه باشید

سم چیست

برای پاسخ به این سوال که سم چیست؟ممکن است سم تعاریف متعددی داشته باشد اما شاید بتوان گفت تعریفی که سازمان غذا و کشاورزی جهانی (FAO) از سم ارائه نموده است، جامع­ترین تعریفی است که می­توان برای سم بیان نمود و بر این اساس هر ماده­ای که برای کنترل، کشتن و از بین بردن، ممانعت از به وجود آمدن و پیش گیری از هر نوع آفت، بیماری و علف هرز گیاه، انسان و حیوان که موجب ایجاد صدمه در فرآیند رشد آن شود استفاده می­شود سم می­گویند که در صنعت کشاورزی سم باید مانع از ایجاد خسارت در زمینه تولید، میزان باردهی و سلامت درختان شود.

سم چیست؟

انواع سم کشاورزی

انواع مختلفی از سموم در کشاورزی و باغداری استفاده می­شود و ممکن است که دارای دسته بندی متفاوتی باشند که یکی از دسته بندی­هایی که برای انواع سم کشاورزی و باغداری می­توان در نظر گرفت دسته بندی بر اساس جامعه هدف سم است که بر این اساس سموم مختلف به چند گروه زیر تقسیم بندی می­شوند

  • حشره کش ها

حشره کش­ها گروهی از سموم شیمیایی هستند که برای کنترل حشراتی که در مزارع و باغ­های مختلف ایجاد خسارت می­کنند استفاده می­شوند و می­توانند حشرات آفت و خسارت رسان را در مراحل مختلف رشدی از بین ببرند و به اصطلاح کنترل کنند

  • قارچ کش ها

قارچ­ها گروهی از عوامل بیمارگر هستند که موجب ایجاد خسارات هنگفت در مزارع مختلف و باغ‌ها می­شوند و برای کنترل این عوامل بیمارگر خطرناک از سمومی موسوم به قارچ کش ها استفاده می­شود که این سموم قارچ کش اثرات متفاوتی بر روی جامعه هدف خود خواهند داشت و از طرق مختلف موجب کنترل این گروه از عوامل بیمارگر در باغ­ها خواهند شد

  • کنه کش ها

گروهی دیگر از آفاتی که ممکن است میزان بارهی و سلامت درختان میوه و مزارع مختلف را تحت تاثیر قرار دهند کنه­ها هستند که جزو آفات مکنده و البته خسارت زا در باغ­ها و مزارع به شمار می­روند که علاوه بر خسارت مستقیم ممکن است سبب انتقال بیمارگرهایی مانند ویروس­ها شوند از این رو برای کنترل آنها می­توان از سموم کنه کش استفاده نمود.

  • انواع سم در باغ

    علف کش ها

علف­های هرز یکی از عواملی هستند که با رقابت در جذب آب، نور و مواد غذایی در باغ­ها و مزارع با درختان و محصولات زارعی میزان باردهی آنها را تحت تاثیر قرار می­دهند همچنین ممکن است که موجب افزایش خسارت آفات و عوامل بیمارگر گردند که برای کنترل این عوامل از سمومی به نام علف کش استفاده می­شود

  • باکتری کش

یکی از عوامل بیمارگر بسیار خطرناک که سالانه خسارات بسیار سنگینی به باغات میوه مختلف وارد می­کند و بیماری­های خطرناکی در باغات میوه ایجاد می­کنند باکتری­های بیمارگر گیاهی هستند که برای کنترل آنها از سموم باکتری کش استفاده می­شود.

تقسیم بندی سموم بر اساس نحوه اثر

پیش­تر عنوان کردیم که سموم کشاورزی را می­توان با عنوانین مختلف تقسیم بندی نمود که بر اساس نحوه اثر نیز می­توان سموم را دسته بندی نمود که بر این اساس سموم بر دو دسته سیستمیک و تماسی تقسیم نمود

سموم سیستمیک Systemic

سموم سیستمیک پس از استفاده و پاشش، توسط گیاه جذب شده و وارد گیاه شده و با شیره گیاهی ترکیب می­شوند و از این طریق بر آفات و بیمارگر هدف تاثیر می­گذارند چرا که آفت و یا عوامل بیمارگری که از شیره گیاه تغذیه می­کنند تحت تاثیر قرار می­گیرند و از بین می­رود و یا رشد و علائم خسارت آنها متوقف می­شود، سموم سیستمیک برای گروهی از آفات و عوامل بیمارگر که ممکن است از تماس مستقیم با سم در امان باشند استفاده می­شوند

سموم تماسی Contact

گروهی از سموم شیمیایی که برای کنترل آفات و عوامل بیمارگر استفاده می­شوند قادر نیستند جذب گیاه شوند این گروه از سموم به طور مستقیم بر آفت هدف اثر خواهند گذاشت و از این رو سموم تماسی نامیده می­شوند، سموم تماسی برای آفات و عوامل بیمارگری قابل استفاده هستند که در معرض مستقیم سم قرار دارند

دوره کارنس چیست

یکی از اصلاحات مهمی که در خصوص سموم مختلف واجب است که هر کشاورز و باغداری از آن آگاه باشد دوره کارنس سموم مختلف است از این رو باید بدانید دوره کارنس به مدت زمانی گفته می­شود که سم در گیاه و محصول باقی می­ماند و باید دقت کنید در این زمان از خوردن محصول سم پاشی شده پرهیز نمایید از این رو دوره کارنس بسیار پر اهمیت است و هر سمی دوره کارنس مختص خود را دارد که باغدار و کشاورز باید از آن آگاه باشند و پیش از سپری شدن دوره کارنس سم اقدام به برداشت محصول و عرضه آن به بازار فروش ننمایند

انواع سم مورد استفاده درختان میوه مختلف

با توجه به اهمیت تاثیر آفات و عوامل بیمارگر بر میزان باردهی درختان میوه، بر آن سعی شده است که مهم­ترین سموم مورد نیاز برخی از مهم­ترین درختان میوه که در ایران کشت می­شوند را به تفکیک و به اختصار بیان نماییم

  • درخت گردو

درخت گردو یکی از با ارزش­ترین درختان میوه است که در بین باغداران از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و ممکن است مورد حمله آفات و عوامل بیمارگر مختلفی قرار بگیرد که میزان باردهی آن را کاهش دهند

  • مهم­ترین آفات و بیماری­های درختان گردو

درخت گردو مورد حمله آفات و بیمارگرهای مختلفی قرار می­گیرد که مهم­ترین آنها شامل بلایت گردو، لکه سیاه گردو، باکتریوز گردو، کرم گردو، پروانه فری است

  • سموم مورد استفاده برای کنترل آفات و بیماری های درختان گردو

برای کنترل آفات درختان گردو مهم­ترین انواع سم در باغ گردو که استفاده می­شود شامل موارد زیر است

  • محلول بردوفیکس
  • سموم قارچ کش مانند ریدومیل و فسفیت
  • سم دیازینون
  • سم اکسی کلرور مس
  • سم اتیون
  • روغن ولک
  • سم کوپراوی
  • درخت پسته

درخت پسته نیز به عنوان یکی از اقتصادی­ترین درختان موجود برای احداث باغ تجاری به شمار می­رود که آفات و عوامل بیمارگر آن به شرح زیر است

  • مهم ترین آفات و بیماری‌های درختان پسته

پسیل پسته، بیماری گموز پسته، پروانه­های چوب خوار و میوه خوار پسته، پژمردگی ورتیسیلیومی پسته، انواع شپشک­ها، انواع شته­ها، سوسک­های سر شاخه خوار، زنبورهای مغز خوار پسته، نماتدهای پسته، پوسیدگی­های ریشه و طوقه پسته

سموم مورد استفاده برای کنترل آفات و بیماری‌های مهم درختان پسته

مهم­ترین سمومی که برای کنترل آفات و بیماری­های مهم درختان پسته استفاده می­شود به شرح زیر است

  • سم فوزالن
  • سم آمیتراز
  • سم کنفیدور
  • سم الیت
  • سم دیازینون
  • سم اتیون
  • سم اندوسولفان
  • سم دارتون
  • سم کلودی
  • سم کنسالت
    • سم برای درختان میوه
  • درخت بادام

درختت بادام یکی از درختان با ارزش اقتصادی بالا است که کنترل آفات و بیماری­های آن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است

مهم ترین آفات و بیماری‌های درختان بادام

لکه آجری بادام، لکه غربالی بادام، لب شتری هلو، سوسک سرشاخه خوار، شته سبز بادام، شپشک آردی، شپشک نخودی، سپردار آسیایی، کرم­های طوقه و ریشه و سوسک­های پوستخوار بادام

برخی از مهم­ترین سموم مورد استفاده برای کنترل آفات و بیماری­های بادام

  • سم کاپتان
  • سم کاربندازیم
  • بوسکالید
  • سم کوادریس
  • سم دیازینون
  • سم متاسیتوکس
  • روغن ولک
  • سم دروسبان
  • سم کنفیدور
  • درخت سیب

درخت سیب یکی از درختانی است که در مناطق مختلف کشور کشت و بهره برداری می­شود که آفات و بیماری­های مهم و انواع سموم درخت سیب مورد نیاز آن به شرح زیر است

مهم ترین آفات و بیماری‌های درخت سیب

مهم­ترین آفات و بیماری­های سیب شامل کرم سیب، لیسه سیب، سپردار واوی سیب، آتشک سیب و گلابی، لکه سیاه سیب، سفیدک­های پودر سیب

سموم مورد استفاده برای کنترل آفات و بیماری‌های مهم سیب

  • روغن ولک
  • سم بنومیل
  • سم نوآریمول
  • سم دینوکارپ
  • سم دروسبان
  • سم دیازینون
  • سم فوزالن
  • سم مالاتیون
  • سم مانکوزب
  • درخت به

آفات و بیماری­های مهم درخت به و نیز انواع سم در باغ به که برای کنترل آفات مهم این درخت استفاده می­شود به شرح زیر است

مهم­ترین آفات و بیماری‌های درخت به

پروانه میوه خوار، بیماری آتشک، گال تاج به، سفیدک پودری، پوسیدگی قهوه­ای، کرم سیب

سموم مورد استفاده برای کنترل آفات و بیماری‌های مهم به

  • سم اکسی کلرور مس
  • سم بردوفیکس
  • سم دیازینون
  • سم آمیتراز
  • سم کائولین

درخت گیلاس و درخت آلبالو

درخت گیلاس و  درخت آلبالو از جمله درختان مهمی است که در ایران کشت می­شوند که آفات و بیماری­های آن و سمومی که برای آنها استفاده می­شود به شرح زیر است

مهم ترین آفات و بیماری‌های درختان گیلاس و آلبالو

درختان گیلاس و آلبالو مورد حمله آفات و بیماری­های مهمی مانند مگس گیلاس، کنه قرمز، انواع شته­ها، انواع شپشک­ها، لیسه و پروانه فری قرار بگیرد

سموم مورد استفاده برای کنترل آفات و بیماری‌های مهم گیلاس و آلبالو

  • سم دیازینون
  • سم زولون
  • سم فن والریت
  • سم کلرپیریفوس
  • سم کاربندازیم

بیشتر بخوانید: تاثیر سمپاشی درخت آلبالو

درخت هلو

ایران یکی از برترین تولید کنندگان درخت هلو در جهان به شمار می­رود، آفات و بیماری­های مهمی این درختان را مورد حمله قرار خواهند که برخی از مهم­ترین آنها و انواع سم در باغ هلو مورد نیاز برای کنترل آنها به شرح زیر است

مهم ترین آفات و بیماری‌های درختان هلو

آفات و بیماری­های مهم هلو شامل لکه غربالی هلو، لب شتری هلو، شانکر باکتریایی هلو، انواع شته­ها، کرم هلو، سفیدک پودری و پوسیدگی­های فیتوفترایی است

سموم مورد استفاده برای کنترل آفات و بیماری‌های مهم درخت هلو

  • سم اکسی کلرور مس
  • سم کاپتان
  • سم کاربندازیم
  • سم بنومیل
  • سم دیازینون
  • روغن ولک
  • ترکیب بردوفیکس
  • سم دروسبان

درخت زردآلو

درخت زردآلو نیز مورد حمله آفات و بیماری­های مختلفی قرار می­گیرد که برای کنترل آنها باید از سموم مختلفی که به شرح زیر هستند استفاده شود

مهم ترین آفات و بیماری‌های درخت زردآلو

انواع شته­ ها، شانکر باکتریایی زرد آلو، لکه غربالی، لاروهای برگ خوار، سفیدک پودری

سموم مورد استفاده برای کنترل آفات و بیماری‌های درختان زردآلو

  • سم دیازینون
  • روغن ولک
  • سم اکسی کلرور مس
  • سم بردوفیکس
  • سم فوزالن
  • کاپتان
  • درخت شلیل

درخت شلیل یکی از درختان میوه هسته دار است که مانند سایر درختان میوه ممکن است که میزان باردهی آن توسط برخی از عوامل بیمارگر و آفات مختلف کاهش یابد که برخی از مهم­ترین آنها و نیز انواع سم در باغ مناسب، برای کنترل آنها را نام خواهیم برد

مهم ترین آفات و بیماری‌های درختان شلیل

انواع شته­ها، انواع مختلف شپشک­ها، پوسیدگی قهوه­ای، شانکر باکتریایی، سفیدک پودری از جمله مهم­ترین بیماری­ها و آفات درختان شلیل به شمار می­روند

سموم مورد استفاده برای کنترل آفات و بیماری‌های مهم درختان شلیل

  • سم دیازینون
  • سم کاپتان
  • سم دینوکارپ
  • سم اکسی کلرور مس
  • سم آدمیرال
  • سم دورسبان

درخت گوجه سبز

درخت گوجه سبز یکی از درختان محبوب است که میوه­های آن همیشه به صورت نوبرانه در اواسط بهار روانه بازار فروش می­شود که آفات و بیماری­های آن و سمومی که برای کنترل آنها استفاده می­شوند را برخواهیم شمرد

مهم ترین آفات و بیماری‌های مهم درختان گوجه سبز

آفات و بیماری­هایی که درختان گوجه سبز را مورد حمله قرار می­دهند شامل کرم آلو، انواع شپشک­ها، انواع شته­ها، پوسیدگی­های قارچی و شانکر باکتریایی

سموم مورد استفاده برای کنترل آفات و بیماری‌های مهم درخت گوجه سبز

  • سم دیازینون
  • سم کاپتان
  • سم اکسی کلرور مس
  • سم فتوفنتامین
  • سم کنفیدور
  • اتیون
  • درخت انگور

یکی از محصولات بسیار مهم و کاربردی درخت انگور است که آفات و بیماری­های مهم و سموم مورد نیاز آن را معرفی خواهیم نمود

مهم ترین آفات و بیماری‌های درختان انگور

سفیدک داخلی، سفیدک سطحی، زنجره مو، گال طوقه، کرم خوشه خوار انگور و شپشک آرد آلو مو از جمله آفات و بیماری­های مهم درخت انگور به شمار می­رود

سموم مورد نیاز برای کنترل آفات و بیماری‌های مهم درخت انگور

  • سموم گوگردی
  • سم کاپتان
  • سم مالاتیون
  • سم اتیون
  • سم اکسی کلرور مس
  • سم بردوفیکس
  • سم زینب
  • سم کنفیدور
  • سم کلرپیریفوس
  • سم کاراتان
  • سم لوفوکس
  • سم متالاکسیل

 

  • درخت گلابی

درخت گلابی یکی دیگر از درختانی است که در ایران دارای طرفداران زیادی است که معرفی آفات و بیماری­های مهم آن و انواع سم در باغ که برای کنترل آن استفاده می­شود خالی از لطف نخواهد بود

مهم ترین آفات و بیماری‌های درخت گلابی

مهم­ترین آفات و بیماری­های درختان گلابی شامل پسیل گلابی، انواع شته، کنه سبز، سفیدک سطحی، شانکر گلابی، پوسیدگی طوقه و ریشه گلابی، کرم گلابی، سوسک شاخدار و غیره است

سموم مورد استفاده برای کنترل آفات و بیماری­های مهم درخت گلابی

  • سم کنفیدور
  • سم موسپیلان
  • سم دیازینون
  • روغن ولک
  • سم کوپر اویت

انواع سموم درختان میوه بر اساس کاربرد

سم پاشی یکی از موثرترین روش­های کنترل آفات و بیماری­ها و علف­های هرز در باغات میوه به شمار می­رود و گرچه استفاده از سموم شیمیایی ممکن است اثرات

زیست محیطی مخربی بر جای بگذارد اما کاربرد و تاثیر فوق العاده آن در کنترل آفات و بیماری­ها و میزان خسارات آنها امکان حذف این روش کنترلی را به کلی برای جوامع امروزی از بین برده است

از این رو با توجه به اهمیت سموم مختلف در مدیریت آفات و بیماری­های باغات میوه و به منظور آگاهی باغداران عزیز اسامی برخی از مهم­ترین انواع سموم درختان میوه و کاربرد آنها را به صورت خلاصه در جدول زیر گرد آورده شده است

نام سمکاربرد
کــلرپـیریـفوسحشره کش غیر سیستمیک، با اثر تماسی و گوارشی، کنه کشی
پرمترینحشره کش با خاصیت تماسی
سایپرمترینحشره کش غیر سیستمیک، با اثر تماسی و گوارشی
دلتامترینحشره کش غیر سیستمیک، با اثر تماسی و گوارشی، کنه کش
دیکلروسحشره کش غیر سیستمیک با اثر تماسی و گوارشی، با اثر تدخینی، کنه کشی
پیریمیکاربحشره کش انتخابی، با اثر تدخینی
آبامکتینحشره کش با اثر تماسی و گوارشی، کنه کش
فن وال رایتحشره کش غیر سیستمیک با اثر تماسی و گوارشی
تری کلرفنحشره کش غیر سیستمیک با اثر تماسی و گوارشی
دیازینونحشره کش غیر سیستمیک با اثر تماسی و گوارشی و تنفسی
دیمتواتحشره کش سیستمیک با اثر تماسی و گوارشی
فن پروپاترینحشره کش و کنه کش با اثر تماسی و دور کننده
اتیونحشره کش و کنه کش، غی سیستمیک با اثر تماسی
پروفنوسحشره کش و کنه کش غیر سیسیتمیک، با اثر تماسی و گوارشی
اکسی دیمتون متیلحشره کش و کنه کش سیستمیک، با اثر تماسی و گوارشی
ایمیداکلوپرایدحشره کش سیستمیک با اثر تماسی و گوارشی
استامی پرایدحشره کش سیستمیک با اثر گوارشی و تماسی
فنیتروتیونحشره کش سیستمیک با اثر تماسی و گوارشی
ایندوکساکاربحشره کش غیر سیستمیک با اثر تماسی و گوارشی
مالاتیونحشره کش غیر سیستمیک با اثر تماسی و گوارشی
هگزا فلومورونحشره کش سیستمیک
پیری پروکسی فنحشره کش هورمونی
فوزالنحشره کش، کنه کش، غیر سیستمیک با اثر تماسی و گوارشی
بردوفیکسقارچ کش تماسی حفاظتی ، بکتری کشی
ایپرودیونقارچ کش تماسی، حفاظتی
رانمنقارچ کش تماسی، حفاظتی
مانکوزبقارچ کش حفاظتی، تماسی
توپاسقارچ کش سیستمیک
هگزاکونازولقارچ کش حفاظتی، تماسی
کلروتالونینقارچ کش حفاظتی، تماسی
دینوکاپ(کاراتان)قارچ کش
بایکورقارچ کش حفاظتی، تماسی
بنومیلقارچ کش حفاظتی، تماسی
مانکوزبقارچ کش حفاظتی، تماسی
مونسترن( پنسیکورون )قارچ کش حافظتی، تماسی
کاربندازیمقارچ کش سیستمیک
اکسی کلرور مسقارچ کشی و باکتری کشی
آبامکتیننماتد کش
واپام( متام سدیم )نماتد کش
فنامیفوسنماتد کش
استرپتومایسینباکتری کش
والیدامایسینباکتری کش
استروبیقارچ کش سیستمیک
فوزتیل آلومینیومقارچ کش سیستمیک
ناپروپامیدعلف کش
گلایفوزیتعلف کش
توفوردیعلف کش

 

نتیجه گیری

شناخت انواع سم در باغ یکی از مهم­ترین و موثرترین روش­های کنترل آفات، عوامل بیمارگر و علف­های هرز موجود باغ­های میوه به شمار می­رود که اگر در زمان مناسب و با سم و دوز موثر انجام شود اثر باور نکردنی در کنترل آفات و بیماری­ها خواهد داشت از این رو برای سم پاشی باغ­های خود باید حتما از یک کارشناس گیاهپزشکی کمک و راهنمایی دریافت کنید تا علاوه بر اینکه سم پاشی شما موثر واقع شود بلکه از سم پاشی­های بی جا و دوزهای نا مناسب انواع سم در باغ جلوگیری شود و هزینه­های باغداری کاهش یابد و اثرات زیست محیطی سم نیز کاهش یابد.

همچنین دقت کنید که سم پاشی باید همراه با سایر متدهای مدیرتی انجام شود تا باغی سالم و فاقد آفات و بیماری داشته باشید که باردهی قابل توجهی دارد و همچنین محیط زیست نیز در اثر استفاده بیش از حد از سموم آلوده نگردد لازم به ذکر است یکی از اصولی­ترین و ابتدایی­ترین روش کنترل آفات و بیماری­ها در باغات میوه استفاده از ارقام مقاوم و البته سالم است که توصیه می­شود برای نیل به این هدف نهال­های مورد نیاز خود را از نهالستان­های معتبر و با سابقه مانند پالیز نهال خریداری کنید که کلیه نهال­های خود را تضمین می­نمایند و باغدار با خیالی آسوده می­تواند نهال خود را خریداری و کشت نماید