آفات پسته چه آسیبی به محصول میزند؟ (پیشگیری + کنترل)

پسته درخت یا درختچه­ای بسیار پر ارزش است و یکی میوه­هایی است که دارای ارزش اقتصادی بسیار زیادی است که یکی از محصولات مهم صادراتی کشور به شمار می­رود و سهم بزرگی در صادرات غیر نفتی کشور دارد به طوری که ایران رتبه سوم تولید پسته در دنیا را به خود اختصاص داده است از این رو پسته یکی از محصولات استراتژیک کشور به شمار می­رود که سرمایه گذاران و باغداران فراوانی خواستار داشتن یک باغ پربار پسته هستند

از این رو مراقبت و نگه داری از پسته از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است که پیش از کشت درختان پسته و احداث باغ آن، باید علم و دانش کافی و لازم درخصوص نگه داری و داشت این درختان کسب کنید و سپس قدم در این راه بگذارید تا به موفقیت دست یابید و یکی از مهم­ترین اصول نگه داری درختان مختلف مراقبت آنها در برابر عوامل مختلف بیمارگر و آفات است که میزان باردهی این درختان را به شدت کاهش می دهند و علاوه بر آن موجب کاهش عمر مفید درختان پر ارزش پسته می­شوند

بنابراین آگاهی از آفات مختلف پسته و روش های مدیریت آن بسیار مهم و ضروری است که در این مقاله مهم­ترین آفات پسته و خسارات آن بر درخت پسته را مرور خواهیم نمود پس برای آشنایی بیشتر با آفات مهم درختان پسته تا انتهای مقاله با ما همراه شوید.

آفات پسته

هر درخت میوه­ای مانند درخت پسته، که کشت می­شود در طی حیات خود با چالش­ها و محدودیت­های مختلفی مانند کم آبی، سرمازدگی، گرمازدگی، بیماری­ها و آفات گوناگون رو به رو خواهند شد که میزان عملکرد آنها و در نتیجه سود حاصل از باغ را کاهش خواهند داد که آفات درختان پسته جزو مهم­ترین محدودیت­های عملکرد این درختان طبقه بندی می­شوند آفات درختان پسته بیشتر در زمره حشرات قرار دارند که برخی از مهم­ترین­های آنها را در زیر بر خواهیم شمرد.

• پسیل پسته

پسیل پسته یکی از مهم­ترین و خسارت­زاترین آفت درختان پسته به شمار می­رود و از جمله آفات درجه یک پسته است، پسیل پسته با نام علمی Agonoscena pistaciae حشره­ای با بال­های غشایی است که در قسمت سر و سینه به رنگ نارنجی و یا قرمز است که گاهی لکه­هایی به رنگ قهوه­ای در روی قسمت­های مختلف بدن آن مشاهده می­شود این حشره در هر سال قادر است پنج تا شش نسل تولید کند و با جمعیت بسیار زیادی باغ­های پسته را مورد تهاجم قرار می­دهند و خسارات سنگینی به این محصول وارد می­کند.

خسارت پسیل پسته

بیشترین خسارت این آفت مربوط به پوره­های این حشره است بدین صورت که پوره­های سنین مختلف پسیل با تغذیه از شیره گیاهی موجب ایجاد علایم مختلفی در درختان پسته می­شود که به تفکیک برخواهیم شمرد.

• ریزش جوانه های درخت
• زرد برگی و برگ ریزی شدید پیش از موعد مقرر و قبل از خزان طبیعی درخت
• خوشه ریزی غیر طبیعی
• عدم تشکیل مغر پسته و افزایش میزان پوکی میوه­ها
• اختلال در روند تولید میوه و کاهش میزان خندانی میوه­ها و یا به عبارتی در اثر تغذیه این آفت دهان میوه­ها بسته می­ماند
• تضعیف و بی حالی عمومی درخت و در نهات کاهش میزان باردهی

تمام این عوامل باعث کاهش کمیت و کیفیت میوه­های درخت پسته می­شود و خسارات بسیار زیاد و جبران ناپذیری به باغداران وارد می­کند، عوارض خسارت این آفت ممکن حتی تا دو الی سه سال پس از حمله آفت در باغ مشاهده شود

کنترل پسیل پسته

• کشت ارقام مقاوم در مناطقی که پسیل پسته شیوع دارد و عدم کشت ارقام حساس، زیرا کشت ارقام حساس موجب افزایش جمعیت و موجب افزایش خسارت آن می­شود.
• رعایت اصول و نظم آبیاری درختان پسته زیرا این آفت به درختانی که دچار تنش خشکی شده باشند بیشتر حمله می کند و بیشتر خسارت می­زند.
• تغذیه مناسب درختان پسته و استفاده متناسب از کودهای شیمیایی و تامین عناصر غذایی مختلف به میزان کافی نه کمتر و نه بیشتر از نیاز درخت
• هرس مناسب درختان به منظور حذف شاخه­های آلوده و شکسته شده و دچار ضعف
• استفاده از کارت­های زرد برای جذب حشرات کامل در باغ
• از بین بردن فرم زمستان گذران برای کاهش جمعیت زایا در فصل بهار با استفاده از شخم زمستانه و کنترل علف های هرز و نیز جمع آوری برگ­های ریخته شده پای درخت
• کنترل بیولوژیک و استفاده از دشمنان طبیعی این آفت
• در نهایت و در صورت رسیدن جمعیت پوره­ها به نرم مبارزه استفاده از کنترل شیمیایی با سموم مناسبی مانند پالیزین، موونتو، استامی پراید، کنفیدور، فوزالون، ایمیداکلوپراید و فلوفنوکسورون به نسبت های مناسب و پیشنهادی از سوی کارشناسان جهاد کشاورزی

• پروانه چوب خوار درخت پسته

این پروانه یکی از آفات مهم و کلیدی درختان پسته به شمار می رود به طوری که می­توان ادعا نمود که پس از پسیل پسته خطرناک­ترین آفت درختان پسته است که خسارات بسیار زیادی به باغات پسته در نقاط مختلف پسته کاری کشور وارد می­کند، پروانه چوب خوار پسته با نام علمی Kermania pistaciella شناخته می­شود که زمستان را به صورت لارو سن آخر در سرشاخه­های آلوده درختان پسته سپری می­کند و اواخر اسفند از محل زمستان گذرانی خارج می­شود و در روی همان شاخه­های آلوده تبدیل به شفیره و در نهایت حشره بالغ می­شود سیکل بعدی زندگی را آغاز می­کند.

خسارت پروانه چوب خوار پسته

حشرات کامل پس از مدتی تغذیه جفت گیری می­کنند و سپس در محل سرشاخه­ها و نیز محور خوشه-ها تخم ریزی را آغاز می­کنند، اما خسارت عمده این آفت مربوط به تغذیه لاروهای آن است که علایم مختلفی در اثر تغذیه این کرم­ها به وجود خواهد آمد و درختان پسته را دچار کم باری و ضعف خواهند کرد و مهم­ترین علایم و خسارت پروانه چوب خوار پسته به شرح زیر است.

• حشرات کامل پیش از تخم گذاری مدتی از سرشاخه­ها و نیز محور خوشه­ها تغذیه می‌کنند که این شاخه­ها به دلیل ضعف، قدرت کمتری در تولید میوه دارند در نتیجه میزان میوه آنها کم می­شود
• خسارت بعدی و مهم­تر مربوط به لاروهایی است که از تخم تفریخ می­شوند به این صورت که سرشاخه­ها را در محل خروج از تخم، محور خوشه­ها و نیز چوب شاخه­های جوان را مورد تغذیه قرار می­دهند که این امر موجب خشک شدن سرشاخه­ها، کم شدن تعداد دانه­ها، ریزش میوه و نیز پوک شدن میوه­های باقی مانده به دلیل قطع ارتباط با درخت و عدم تغذیه و نیز خشک شدن میوه­ها می­گردد.
• کاهش رشد درخت به دلیل آلوده شدن سرشاخه­ها
• کاهش تغذیه درخت و در برخی مواقع ضعف عمومی درخت
• در موارد حاد و عدم کنترل به موقع موجب نابودی کامل درخت می­شود.

کنترل پروانه چوب خوار پسته

• از بین بردن فرم زمستان گذران با هرس شاخه­های آلوده
• استفاده از تله­های فرمونی برای ایجاد اختلال در سیکل زندگی این آفت و تولید نسل با جذب حشرات نر
• رعایت بهداشت زراعی باغ
• تقویت درخت
• کنترل بیولوژیکی و استفاده از دشمنان طبیعی این پروانه مانند زنبود پارازیتوئید Chelonus kermakiae
• کنترل شیمیایی با استفاده از سمومی مانند کنسالت، لوفوکس و سایر سموم توصیه شده توسط کارشناسان گیاهپزشکی

• زنجره پسته

یکی دیگر از آفات مهم درختان پسته زنجره پسته است که در غالب نقاط پسته کاری مهم ایران مشاهده می­شود و موجب ایجاد خسارت روی این درختان می­شود و عمده خسارت این آفت توسط پوره­های آن به درختان پسته وارد می­شود و تنها یک نسل در سال تولید می­کند اما هر حشره ماده هر مرحله تخم گذاری که چیزی حدود 20 تا 25 روز طول می­کشد  قادر است 100 عدد تخم را در شکافی که در اثر تغذیه این آفت در روی تنه اصلی، شاخه­ها، دم خوشه­ها و حتی دمبرگ­ها ایجاد شده است، قرار دهد و سپس روی آنها را با ماده­ای مخصوص بپوشاند که این ماده که حالت چسبنده و صمغ مانند دارد را خود حشرات ماده تولید و ترشح می­کند.

خسارت زنجیره پسته

در اثر تغذیه این آفت ازجوانه­ها، سرشاخه­ها و دم برگ­ها، سرشاخه ها تغییر شکل داده و پیچیده می­شوند و برگ­ها نیز ابتدا زرد شده و سپس در اثر ادامه تغذیه می­ریزند، همچنین این حشره قادر است گل­های درخت پسته را نیز مورد تغذیه قرار دهد که این امر موجب گل ریزی در درختان پسته می­شود و موجب کاهش میزان باردهی به میزان بسیار زیادی خواهد شد همچنین تغذیه این آفت از دم خوشه­ها موجب اختلال در تشکیل مغز میوه پسته شده و باعث عدم تشکیل مغز در دانه­ها شده و میوه­ها پوک می­شوند که کاهش کیفیت محصول را در پی خواهد داشت ، پس زنجره پسته موجب کاهش میزان کیفیت و کمیت میوه درختان پسته خواهد شد

کنترل زنجره پسته

• هرس اصولی و به موقع شاخه­ها و سرشاخه-های آلوده
• رعایت اصول آبیاری درختان پسته و ممانعت از ایجاد تنش خشکی به این درختان
• شخم زدن پای درختان پسته و همچنین یخ آب زمستانه
• رعایت اصول کشت صحیح این درختان به ویژه کاشت درختان پسته با فواصل اصولی برای جلوگیری از گسترش آفت در باغ
• تغذیه اصولی باغ به ویژه با استفاده از کودهایی که باعث افزایش مقاومت درختان پسته در برابر آفات می­شود مانند پتاسیم
• استفاده از کارت­های زرد در سطح باغ پسته به منظور کاهش جمعیت این حشره و نیز مشخص شدن زمان مناسب سم پاشی بر علیه این آفت
• کنترل شیمیایی با استفاده از سمومی مانند فنیتروتیون، استامی پراید و فوزالون با نسبت های مناسب و توصیه شده توسط کارشناسان کشاورزی

• سوسک طوقه خوار پسته

سوسک طوقه خوار پسته با نام علمی Capnodis cariosa hauseri یکی دیگر از آفات درختان پسته است که دارای دامنه میزبانی وسیعی است که علاوه بر درختان پسته، موجب خسارت به درختانی مانند هلو، شلیل، آلو و گوجه سبز نیز می­شود و حتی ممکن است سبب خشک شدن این درختان شود، حشرات ماده قادرند حدودا 400 عدد تخم بگذارند و هر سه الی چهار سال یک نسل تولید می کنند، حشرات ماده تخم­ها را در نزدیکی طوقه، در داخل خاک و حتی در زیر پوست و شکاف تنه درختان قرار می­دهند و لاروها پس از تفریخ از تخم شروع به تغذیه می­کنند.

خسارت سوسک طوقه خوار پسته

خسارت اصلی این سوسک­ها متعلق به تغذیه لاروهای آن است بدین صورت که لاروها پس از تفریخ از تخم از بافت چوبی طوقه و نیز ریشه­های درختان پسته تغذیه می­کنند که این امر باعث اختلال در فرآیند حمل و نقل مواد غذایی می­شود و به دلیل کمبود مواد غذایی درخت دچار ضعف و کاهش میزان باردهی و در صورت عدم کنترل موجب خشک شدن کامل درخت می­شود و حشرات بالغ نیز از برگ­ها و نسوج نرم درختان تغذیه می­کنند و موجب کاهش سطح فتوسنتز درخت می­شود همین امر نیز موجب کاهش توان درخت و کاهش میزان باردهی درخت می­شود.

همچنین برای مطالعه سوسک کاپنودیس بادام کلیک کنید.

کنترل سوسک طوقه خوار پسته

• از بین بردن فرم زمستان گذران آفت با استفاده از یخ آب زمستانه
• تغذیه صحیح و اصولی درختان زیرا سوسک کاپنودیس به درختان ضعیف بیشتر حمله می­کنند
• جلوگیری از تنش آبی به درختان
• هرس شاخه­های شکسته و آسیب دیده
• کنترل شیمیایی با استفاده از سمومی مانند دیازینون، اندوسولفان و فنیتروتیون، که بهتر است در مورد نحوه مصرف، زمان و میزان مصرف این سموم با کارشناسان کشاورزی و گیاهپزشکی مشورت نمایید.

• شته درخت پسته

یکی دیگر از آفات خسارت زای درختان پسته شته ­ها هستند که معمولا با جمعیت بسیار زیاد به درختان پسته حمله می کنند و سبب ایجاد خسارت روی این درختان می­شوند که مهم­ترین شته­هایی که باعث ایجاد خسارت در درختان پسته می­شوند به شرح زیر هستند

• شته چین دار برگ پسته

این گروه از شته­ها باعث دفرمه شدن برگ­ها و چین دار شدن آن می­شوند گه دلیل نامگذای آن نیز همین امر است، در اثر تغذیه این شته­ها ممکن است گال و یا برجستگی­های سرطان مانندی در سطح زیرین برگ­های درختان پست به وجود بیاید و این امر موجب ناتوان شدن برگ-ها در انجام عمل فتوستنز شده و همچنین در اثر تغذیه این آفت از برگ­ها شیره گیاهی درخت کاهش می­یابد که این اوامر موجب ضعف درخت و کاهش کمیت و کیفیت میوه درختان پسته می­شود

• شته معمولی درختان پسته

شته­های معمولی درختان پسته اغلب به رنگ سبز دیده می­شوند که این شته­ها نیز برگ­ها، جوانه­ها، سرشاخه­ها و سایر نسوج نرم وسبز درختان پسته را مورد تغذیه قرار می­دهند که تضعیف درخت را در پی خواهد داشت در نتیجه درخت دچار برگ ریزی، میوه ریزی و کاهش کیفیت میوه خواهد شد

همچنین شته­های درختان پسته با تولید عسلک نیز به درختان پسته آسیب وارد می­کنند بدین صورت که این ماده چسبناک مانع از عمل تنفس و فتوسنتز توسط درختان پسته می­شود و در نتیجه درخت دچار کاهش مواد غذایی و ضعف می­شود همچنین عسلک موجب حمله قارچ­های فوماژین به درختان پسته می­شود و از این طریق نیز به درختان پسته آسیب وارد می­کند

کنترل شته­های پسته

• از بین بردن فرم زمستان گذران این آفت
• تغذیه اصولی درخت و اجتناب از استفاده بیش از اندازه کود نیتروژن
• آبیاری به موقع و ممانعت از کاهش شیره گیاهی زیرا شته­ها به درختان ضعیف تمایل بیشتری دارند
• استفاده از دشمنان طبیعی برای کنترل این آفت
• سم پاشی زمستانه با استفاده از سموم مناسب در ترکیب با یک نگه دارنده مناسب سم مانند روغن ولک
• کنترل شیمیایی با استفاده از سموم توصیه شده

• سن ها و سنگ­های درختان پسته

گروهی دیگر از آفات مهم درختان پسته سن­های مختلف و سنک­ها هستند که جزو آفات مکنده هستند و در نقاط مهم پسته کاری ایران ممکن است سبب ایجاد خسارت در درختان پسته شوند و میزان کمیت و کیفیت میوه­های درختان پسته را کاهش دهند، این گروه از آفات درختان پسته علایم وخسارت متعددی در درختان پسته ایجاد می­کنند که به شرح زیر است

• خسارت روی برگ

این آفات مکنده برگ­ها را مورد تغذیه قرار می­دهند که موجب کاهش شیره گیاهی و در نتیجه ریز برگی و یا ریزش زود هنگام برگ می­شوند که این امر ممکن است سبب ضعف عمومی درخت شود.

• خسارت روی میوه

این آفات مکنده با استفاده از خرطوم­های خود پیش از تشکیل پوست سخت میوه، دم میوه، محور خوشه و خود میوه را مورد تغذیه قرار می­دهند و موجب کوچک ماندن اندازه میوه، پوک شدن میوه های تشکیل شده، میوه ریزی، ایحاد لکه­های تیره قهوه­ای رنگ در روی پوسته نرم میوه و در نهایت سیاه شدن و گندیدگی میوه­ها می شوند که در نتیجه کمیت و کیفیت میوه به شدت کاهش می یابد و در صورتی که حالت طغیانی بگیرند و کنترل نشوند خسارت بسیار هنگفتی به باغداران وارد می­کنند

کنترل

• از بین بردن فرم زمستان گذران جهت کاهش حمعیت این آفت در اوایل فصل رشد
• تقویت درختان پسته
• آبیاری اصولی و کافی درختان پسته
• کنترل بیولوژیک
• استفاده از گیاهان تله برای جذب این حشرات و دور نمودن آنها از درختان پسته و کاهش میزان خسارت
• در نهایت کنترل شیمیایی در صورت افزایش جمعیت این آفات و خسارت زا شدن آنها

• کنه های درختان پسته

گروهی دیگر از آفات مکنده که موجب ایجاد خسارت در درختان پسته می­شوند کنه­ها هستند که این آفات نیز در صورت عدم کنترل و مساعد بودن شرایط برای فعالیت و تغذیه آنها از درختان موجب کاهش کمیت و کیفیت محصول درختان پسته خواهند شد همچنین در صورت افزایش جمعیت این آفات ممکن است درخت دچار ضعف عمومی شده و توان مقابله در برابر سایر آفات و عوامل بیمارگر را از دست بدهد و در نهایت پس از چند سال تداوم فعالیت آفت روی درخت و عدم کنترل موجب از بین رفتن درختان پسته شوند.

کنترل

• سم پاشی زمستانه برای از بین بردن فرم زمستان گذران
• کشت ارقام مقاوم
• تغذیه درخت و ممانعت از ضعیف شدن درخت
• آبیاری به موقع جهت جلوگیری از تنش خشکی به درخت
• کنترل بیولوژیک با استفاده از شکارگرهای این آفت
• کنترل شیمیایی

• سوسک سرشاخه خوار پسته

یکی دیگر از آفات مهم درختان پسته سوسک­های سرشاخه خوار هستند که خسارت آنها بدین صورت است که عمدتا سرشاخه­های درختان پسته به ویژه درختان جوان و یا درختان ضعیف را مورد تغذیه قرار می­دهند که در اثر تغذیه آنها سر شاخه­ها خشک شده و رشد درخت کاهش می­یابد که اگر در باغ­های آلوده اقدامی در جهت کنترل آن صورت نگیرد موجب خشک شدن بیش از اندازه سرشاخه درختان در نتیجه عقیم و نابارور شدن درخت شده و میزان عملکرد باغ به شدت کاهش خواهد یافت

کنترل

• حفظ بهداشت زراعی باغ
• از بین بردن علف­های هرز موجود در باغ
• هرس شاخه­های آسیب دیده و شکسته
• تغذیه مناسب درختان
• آبیاری صحیح و منظم
• استفاده از سموم مناسب برای کنترل شیمیایی در صورت نیاز به سم پاشی علیه این آفت

سایر آفات درختان پسته

آفات دیگری نیز ممکن است در برخی مناطق و در مواقعی خاص که درختان در اثر حمله سایر آفات و عوامل بیمارگر دچار ضعف شده­اند به درختان پسته حمله کنند و سبب افزایش خسارت در درختان آسیب دیده شوند از این روسایر آفاتی که ممکن است میزان کمیت و کیفیت محصول نهال پسته را کاهش دهند را نام خواهیم برد

• زنبور مغز خوار طلایی پسته
• زنبوز مغز خوار سیاه درختان پسته
• پروانه برگ خوار سفید درختان پسته
• پروانه برگ خوار خاکستری پسته

همچنین می توانید برای خرید نهال پسته کلیک کنید.

نتیجه گیری

پسته یکی از درختان گران بها در بین درختان میوه است که میوه آن هم به صورت تازه خوری و هم به صورت خشک باری مورد استفاده عموم قرار می­گیرد و یکی از خشکبار محبوب در بین ایرانیان و جهانیان به شمار می­رود و جایگاه ویژه­ای در سبد غذایی مردم دارد و همچنین یکی از محصولات مهم صادراتی کشور به شمار می­رود از این رو کنترل عوامل محدود کننده میزان تولید این درخت پر ارزش مانند آفات از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است

لذا برای دست یابی به باردهی چشم گیر درختان پسته بایستی مهم­ترین و خسارت­زاترین آفات این درختان را با روش­های مختلف مدیریتی آنها را بشناسید تا بتوانید در صورت بروز اولین علایم در باغ برای کنترل به موقع آنها اقدام نمایید.

برای کنترل آفات پسته نخستین و شاید مهم­ترین گام خرید نهال سالم و عاری از لارو و تخم حشرات آفات است همچنین خرید رقم مقاوم نیز در افزایش سلامت درختان و سلامت باغ بسیار مهم و تاثیر گذار خواهد بود همین امر سبب می شود که تنها بر اساس قیمت نهال از هر نهالستانی که اقدام به فروش نهال بی کیفیت با قیمت پایین می کند، نهال خود را تهیه نکنید بلکه برای انتخاب نهالستان به اعتبار و سابقه نهالستان بیشتر اهمیت دهید تا در آینده دچار خسران نگردید.