درخت گردو 5 ساله، هر آن چیزی که نمی دانید!

گردو 5 ساله

به دلیل قیمت بالای گردو در بازارهای داخلی و خارجی و پراکنش بالایی که در اکثر نقاط کشوردارد درخت گردو به یکی از محصولات مهم کشاورزی مبدل گشته است از همین رو تحقیقات علمی گسترده‌ای بر روی آن صورت گرفته است به طوری که تمام عوامل موثر در رشد و باردهی آن در سنین مختلف مورد بررسی قرار گرفته است یکی از سنینی که برای کارشناسان و باغداران گردو از اهمیت بالایی برخوردارست سن 5 سالگیست زیرا در این سن وارد فاز بلوغ می‌شود.

با توجه به اهمیت سن 5 سالگی گردو لازم است تمام نیازهای رشدی آن را تا قبل از این سن فراهم کرد تا درخت سریع‌تر وارد مرحله بلوغ شود و بتواند بهترین عملکرد را از خود نشان دهد که در این مقاله به بررسی نیازهای درخت 5 ساله گردو خواهیم پرداخت.

درباره درخت گردو چه می‌دانید

نام قدیمی درخت گردو، گِردِکان است و در کشورهای غربی به نام Persian walnut شناخته می‌شود. این درخت از راسته‌ی دولپه‌ای‌ها و از خانواده راش سانان است و جز درختان خزان پذیر است که در اقلیم معتدل و سردسیری به خوبی رشد می‌کند و در شرایط مطلوب رشدی ارتفاع آن به 30 متر نیز می‌رسد.

برگ‌های درخت گردو معطر و معمولا از 6 تا 4 برگچه متقابل و یک برگچه در راس تشکیل شده است که به دمبرگ بلندی متصل هستند، گل‌های این درخت دو جنسی و به صورت جدا از هم اما بر روی یک درخت تشکیل می‌شوند که به اصطلاح به آن یک پایه می‌گویند، گل‌های نر به صورت آویخته و بر روی شاخه‌های مسن‌تر تشکیل می‌شود و گل‌های ماده (بسته به نوع رقم) بر روی شاخه‌های انتهایی یا جانبی تشکیل می‌شود.

در ابتدای بهار گل‌های ماده بعد از گرده افشانی به کمک باد بارور می‌شوند و در قسمت انتهایی (تخمدان) آن‌ها متورم می‌شود و شروع به تشکیل میوه می‌کند، میوه‌ی گردو از نوع شفت است یعنی این که از یک پوسته سبز و علفی تشکیل شده که هسته آن سخت و چوبی و مغز آن که قسمت خوراکی میوه به حساب می‌آید به رنگ سفید تا زرد روشن با طعمی دلنشین و روغنی است. این میوه‌ها در انتهای شهریور تا اوایل مهر قابل برداشت هستند.

چه عواملی در شروع باردهی درخت گردو موثر هستند

عوامل زیادی در شروع باردهی درخت گردو موثر هستند مهمترین عامل نوع رقم گردو است به طوری که برخی از ارقام اصلاح شده آن از سال اول یا دوم و برخی دیگر از سال 5 به بعد میوه دهی را آغاز می‌کند، عواملی دیگری همچون نحوه‌ی کوددهی، نحوه‌ی هرس، میزان آبیاری، نور مناسب، شرایط جغرافیایی نیز در شروع باردهی درخت گردو موثر هستند.

اهمیت نگهداری اصولی درخت گردو در 5 سال اول رشد

مهمترین هدف از کاشت درخت گردو، برداشت محصولی با کیفیت در کوتاه‌ترین زمان ممکن است از همین رو 5 سال اول عمر گردو بسیار مهم و حیاتی است زیرا اگر نهال از زمان کاشت تا 5 سال اول عمر خود به خوبی نگهداری و مراقبت شود سریع‌تر وارد فاز میوه دهی می‌شود و در آینده به درختی تنومند تبدیل می‌شود که قادر است باردهی مطلوبی داشته باشد.

اهمیت درخت گردو 5 ساله

به عقیده کارشناسان دلیل اهمیت سن 5 سالگی گردو در این است که درخت به سن بلوغ رسیده است به این معنی که شروع به میوه دهی با بالاترین سطح از نظر کمی و کیفی می‌کند و در واقع از 5 سالگی سوددهی و در آمد زایی این درخت شروع می‌شود شاید تا قبل از این سن میوه دهی را آغاز کند اما میوه‌های کم و با کیفیتی پایینی تولید می‌کند.

بررسی عوامل موثر در رشد و باردهی درخت گردو 5 ساله

• شرایط آب و هوایی

شرایط آب و هوایی یکی از عوامل موثر در رشد عملکرد درخت گردو است و این درخت در 5 ساله اول رشد نباید تحت تنش دمایی قرار بگیرد زیرا هنوز جوان و آسیب پذیر است و سرماهای شدید و طولانی می‌تواند سبب از بین رفتن آن شوند البته میزان مقاومت نهال به سرما یا گرما بستگی به نوع رقم آن دارد به عنوان مثال رقم گردو پالیز تیپ 9 قادر به تحمل سرمای 40 – درجه سانتی گراد است اما رقم گردو پکان قادر به تحمل سرما نیست.

• تاثیر تنش دمایی

هر گونه تنش دمایی می‌تواند به گردو آسیب وارد کند اگر دما ناگهانی به زیر 28- درجه سانتی گراد برسد درخت گردو دچار سرمازدگی می‌شود علائمی همچون تیرگی پوست و رگه‌هایی تیره بر روی چوب آن به وجود می‌آید و از آن جایی که گردو در مناطق معتدل و سردسیری رشد می‌کند احتمال گرمازدگی آن کمتر است اما در صورت گرمازدگی علائمی همچون سوختگی برگ، ریزش گل و پژمردگی را خواهد داشت.

• تاثیر نیاز سرمایی

همان قدر که تنش دمایی می‌تواند به رشد گردو آسیب وارد کند تامین نشدن نیاز سرمایی آن نیز می‌تواند در رشد و عملکرد آن تاثیر منفی بگذارد بنابراین هر رقم را با توجه به میزان مقاومت آن به حداقل و حداکثر درجه حرارت‌ و تامین شدن نیاز سرمایی باید در اقلیم مناسب کشت کرد.

• تاثیر نور

5 سال ابتدایی عمر درخت گردو بسیار مهم و حیاتی است زیرا هر گونه کمبود یا بیش بودی می‌تواند بر رشد آن تاثیر گذار باشد به عنوان مثال این درخت برای فتوسنتز و فعالیت به 8 ساعت نور کامل خورشید نیاز دارد.

اما اگر به مدت طولانی در معرض نور و گرمای شدید خورشید قرار بگیرد موجب آفتاب سوختگی برگ‌ها، سوختگی و شکاف برداشتن تنه و حتی خشک شدن میوه‌ها‌ی آن می‌شود در نتیجه کیفیت و شدت تابش نور خورشید در رشد و باردهی درخت گردو موثر است.

• نوع خاک

یکی از دلایل موفقیت در رشد درخت گردو انتخاب خاک مناسب برای پرورش آن است از همین رو باید از کاشت آن در خاک‌های سنگین یا شنی با اسیدیته‌ی قلیایی و دارای سنگلاخ پرهیز کرد و چنانچه در چنین خاک‌های کاشته شود نمی‌تواند به درخت قوی تبدیل گردد و اگر در طی 5 سال اول رشد نیازهای غذایی آن تامین نگردد رشد آن کند یا متوقف خواهد شد.

بنابراین خاک مناسب برای رشد گردو باید دارای بافت لومی ( رسی – شنی)، حاصلخیز، با اسیدیته‌ی 6 تا 7.5 که شوری کمتر از 4 میلی موس باشد و در ضمن درصد گچ و آهک آن پایین و از زهکش خوبی نیز برخوردار باشد و عمق چنین خاکی در حدود 3 متر مناسب است و اگر نهال گردو در چنین خاکی رشد کند می‌تواند ظرف مدت کوتاهی به رشدی ایده‌آل دست یابد به طوری بعد از 5 سال باردهی مطلوبی داشته باشد.

• میزان آبیاری

هر چقدر بتوان از نهال تازه کاشته شده تا زمانی که به سن 5 سالگی می‌رسد به خوبی مراقبت و رسیدگی کرد احتمال مرگ یا ضعف آن‌ها کمتر خواهد بود در همین راستا بایستی نهال را از زمان کاشت به طور منظم و به شکل صحیح آبیاری کرد تا دچار تنش کم آبی نشود و مقدار آب مورد نیاز برای آبیاری بسته به جنس خاک، شرایط آب و هوایی، سن نهال و میزان بارندگی متفاوت خواهد بود.

بیشتر بخوانید: آبیاری درخت گردو

• تشخیص زمان آبیاری

از آن جایی که نهال‌های تازه کاشته شده فاقد برگ هستند بنابراین از روی ظاهر برگ نمی‌توان نیاز آبی درخت را تشخیص داد در نتیجه برای این که بفهمیم نهال به آبیاری نیاز دارد یا نه کافیست با بیل بخشی از خاک پای نهال را برداشت در صورتی خاک حالت چسبندگی نداشت و از هم پاشید لازم است آبیاری انجام گیرد.

برای نهال‌های 5 ساله نیز می‌توان در محدوده‌ی سایه انداز درخت چاله‌ای به عمق 40 سانتی متر حفر کرد و مقداری از خاک آن را در دست گرفت چنانچه خاک مرطوب نبود و در دست پخش شد زمان آبیاری فرا رسیده است.

• بهترین روش آبیاری

در برخی از نقاط کشور همچنان از روش‌های غرقابی یا تشتکی برای آبیاری گردو استفاده می‌کنند که این روش‌ها نه تنها سبب هدر رفت آب می‌شود بلکه موجب افزایش بیماری‌های قارچی و رشد علف‌های هرز می‌شود در نتیجه برای کاهش مصرف آب، آبیاری یکنواخت و منظم گردو و کاهش میزان بیماری‌های قارچی بهتر است از روش آبیاری قطره‌ای استفاده کرد.

• نحوه‌ی هرس

هرس یکی از مهمترین مراحل داشت به خصوص در 5 سال اول رشد نهال گردو است زیرا هم در فرم دهی و هم در باردهی درخت گردو نقش دارد و هرس (هرس گردو) در 5 سال اول رشد ضامن سلامتی و باردهی درخت گردو است از همین رو باید نهال را از فاصله 120 سانتی متری به صورت اریب قطع کرد و در سال‌های بعد می‌بایست موارد زیر را رعایت کرد.

• در سال اول برای این که در آینده سه شاخه اصلی با زاویه مناسب داشته باشیم لازم است 3 جوانه فرعی را حفظ و بقیه را حذف کرد.
• در سال دوم، هرس باید در زمستان و تابستان انجام گیرد که در هرس زمستانه سه شاخه‌ایی که از سال گذشته رشد کرده اند را باید به اندازه یک سوم از انتها قطع کرد تا درخت فرم جامی و باز به خود بگیرد و در هرس تابستانه یا هرس سبز بایستی نوک شاخه‌ها و پاجوش‌ها را قطع کرد.
• در سال چهارم و پنجم نیز باید در زمستان یک سوم شاخه‌ها قطع شوند تا درخت شکل مناسبی به خود بگیرد.
• سال پنجم که مقارن با باردهی درخت گردو است می‌بایست شاخه‌های نرک حذف شوند.
• 

نحوه‌ی کوددهی

نهال گردو همانند نوزاد انسان بسیار حساس است و برای این که بتواند رشد ایده‌آلی داشته باشد و از مقاومت بالایی در برابر آفات و امراض برخوردار باشد باید در سال‌های نخستین رشد به خوبی تقویت شود از همین رو باید قبل و بعد از کاشت با کودهای مناسب و مورد نیاز(مطابق نتایج آزمایش خاک)  تقویت شود.

• کودهای مورد نیاز در 3 سال اول رشد

درخت گردو به عناصر مختلفی (عناصر ماکرو و میکرو) برای رشد و باردهی نیاز دارد که مقدار مصرف هر کدام از این عناصر با توجه به سن رشدی آن متفاوت خواهد بود.

نهال گردو به خصوص در 3 سال اول رشد نیاز بیشتری به عنصر ازت دارد زیرا این عنصر در رشد طولی و افزایش شاخ و برگ آن نقش دارد از همین رو باید آن را با کودهای حاوی ازت تقویت شود علاوه بر عنصر ازت، باید عناصر پتاسیم و فسفر نیز به برنامه کوددهی آن افزوده شود در نتیجه یکی از کودهای مناسب برای درخت گردو کود NPK با درصد ازت بالا است.

• کود مورد نیاز در 5 سالگی

همان طور که در بالا اشاره شد درخت گردو در سن 5 سالگی به بلوغ می‌رسد و محصول آن ارزش اقتصادی پیدا می‌کند از همین رو باید تغییراتی در مقدار و نوع کود آن اعمال کرد و باید از کودهای حاوی فسفر و پتاسیم بالا در برنامه کوددهی آن استفاده کرد.

کودهای حاوی فسفر موجب پر شدن مغز گردو، مانع از سیاه شدن آن و افزایش رشد ریشه می‌شوند. کودهای حاوی پتاسیم در افزایش مقاومت در برابر استرس‌های محیطی و تبدیل شکوفه به میوه نقش دارد همچنین در فندقی شدن و پر شدن مغز میوه تاثیر دارد در نتیجه این کود می‌تواند کیفیت محصول را افزایش دهد.

• روش مناسب کوددهی

با توجه به نوع کود، روش استفاده آن نیز متفاوت است اما بهترین روش کوددهی روش چالکود است که برای این منظور در سایه انداز درخت (نه پای درخت) چاله‌هایی به عمق 30- 20 سانتی متر حفر می‌کنند و کود مورد نظر را درون این چاله‌ها ریخته شود تا به مرور و با هر دور آبیاری کود در دسترس درخت قرار گیرد.

نتیجه گیری

هدف باغداری مدرن برخلاف گذشته فقط برداشت محصول نیست بلکه به دنبال محصولی است که از نظر کمیت و هم کیفیت در سطح بالایی باشد به نحوه‌ی که بتوان آن را در بازارهای خارجی به فروش رساند از همین رو برای برداشتن چنین محصولی لازم است نیاز‌های غذایی و رشدی درخت گردو را در تمام سنین مختلف برآورده ساخت و از آن جایی که گردو در 5 سالگی به سن بلوغ و باردهی اقتصادی می‌رسد پس یکی از مراحل حساس در دوره‌ی رشدی آن به شمار می‌آید.

به باغدارانی گردویی که قصد دارند به محصولی با ارزش اقتصادی بالا دست پیدا کنند پیشنهاد می‌شود اولا برای خرید نهال گردو، تجاری‌ترین و بهترین ارقام گردو را انتخاب کنند و آن را از بهترین نهالستان‌ها تهیه کنند و این را مد نظر قرار دهند قیمت نهال‌های تجاری بیش از سایر نهال‌هاست اما راندمان بسیار بالاتری نیز دارند.

دوما زیر نظر یک متخصص کشاورزی که در زمینه‌ی تولید و هم فروش نهال گردو مهارت دارد باغات خود را احداث کنند و طبق نظر آن یک برنامه منظم و اصولی در تمام مراحل داشت یعنی آبیاری، کوددهی، هرس و مدیریت آفات و بیماری‌های داشته باشند.