بادام نه تنها دانه‌ای خوشمزه است، بلکه از نظر تغذیه‌ای نیز بسیار مغذی می‌باشد؛ بنابراین بسیاری از کشاورزان و باغداران در تلاشند تا درخت بادام را پرورش دهند. اما متأسفانه، انسان‌ها تنها موجوداتی نیستند که از بادام لذت می‌برند! آفات زیادی وجود دارد که با تغذیه از شکوفه، مغز و یا شاخ و برگ درختان، آن را فاسد می‌کنند. آفت درخت بادام به کلیه جاندارانی گفته می‌شود که به گیاه آسیب رسانده و سبب کاهش بازدهی محصول با کیفیت می‌شود. در این بین، بیشترین میزان خسارت درخت بادام از حشرات، شپش‌ها، کنه‌ها، باکتری‌ها، جوندگان و پرندگان ناشی می‌شود. جهت پیشگیری از آفات درخت بادام، شناخت علائم آن بسیار مهم است. بنابراین در این مقاله، اطلاعاتی در مورد آفات درخت بادام آورده‌ایم.
شایع‌ترین انواع آفت درخت بادام
شایع ترین آفات درخت بادام، بیماری‌های قارچی مانند شانکر Botryosphaeria و شانکر Ceratocystis هستند.
شانکر Botryosphaeria
شانکر Botryosphaeria یا شانکر نواری، نوعی بیماری قارچی است که قبلا تقریبا غیرمعمول بود. امروزه متاسفانه این آفت درخت بادام، به خصوص به تولیدکنندگان تجاری آسیب‌های زیادی وارد کرده و علائم بیماری را در شاخه‌های جانبی ضعیف و زخم‌های ناشی از هرس کردن نشان می‌دهد. این علائم بیشتر اوقات پس از بارندگی دیده می‌شوند که اسپورهای باکتری هم از طریق باد و هم از طریق پاشیدن باران پخش شده و سراسر درختان بادام را آلوده می‌کند.
علاوه بر این، برخی از انواع بادام بیشتر در معرض این آفت درخت بادام هستند، بنابراین کشاورز با دقت بر میزان شیوع این آفت بر گونه‌های مختلف بادام، بایستی بهترین گونه را برای کاشت در باغ بادام خود انتخاب نماید. همچنین، در درختان جوان که بیش از حد بارور هستند نیز شانکر نواری شیوع زیادی دارد. متاسفانه، اگر درخت بادام دچار شانکر نواری شود، کل درخت بایستی از بین برود. بنابراین، بهترین روش مقابله با این آفت درخت بادام، پیشگیری از ابتلای درخت به این آفت می‌باشد.
شانکر Ceratocystis
این آفت درخت بادام که “بیماری شانکر” نیز نامیده می‌شود، اغلب باغداران تجاری درخت بادام را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ زیرا اغلب به دلیل آسیب‌های ناشی از برداشت صنعتی ایجاد می‌گردد. این بیماری قارچی از طریق مگس میوه و سوسک‌هایی که به زخم شاخه‌های درخت جذب می‌شوند، منتقل می‌گردد. این آفت درخت بادام، شایع‌ترین بیماری تنه و شاخه درخت است و با برداشت میوه و سبک شدن شاخه‌ها، به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد.
دیگر انواع آفت درخت بادام
زنبور مغزخوار بادام
این زنبور حدود 6 میلی متر طول داشته و رنگی سیاه تا دودی دارد. زنبور مغزخوار بادام تمام انواع درخت بادام را تحت تاثیر قرار داده و علاوه بر بادام، به زردآلو و آلو نیز خسارت وارد می‌کند. در اثر آلودگی با این آفت درخت بادام، مقدار قابل توجهی از میوه‌ها ریزش پیدا می‌کند که گاهی به 50% محصول بادام هم می‌رسد. محصول باقی مانده نیز به دلیل تغذیه لارو زنبور از آن، قابل استفاده نبوده و روی درخت خشک می شود. زنبور مغزخوار باغ های بادام تمام نواحی ایران را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
شپشک نخودی بادام
شپشک نخودی بادام، یکی از انواع آفت درخت بادام است که حشره‌ای گردو کروی و به اندازه یک نخودفرنگی دیده می‌شود. رنگ این شپشک، زرد تا قهوه‌ای تیره و با لکه‌های زیتونی رنگ است. شپشک نخودی بادام به محصولات سیب، به، گلابی و زردآلو نیز خسارت وارد می‌کند. این آفت درخت بادام با مکیدن شیره نباتی باعث ضعف درخت شده و برخلاف سایر آفت‌ها، به میوه خسارت نمی زند، بلکه خسارت آن به برگ ها و شاخه‌های درخت بادام می‌باشد. شپشک نخودی بادام با ترشح عسلک، باعث تجمع گرد و خاک در سطح تنه، سرشاخه، برگ‌ها و گاها تولید دوده می‌گردد و در نتیجه فعالیت‌های فیزیولوژیک درخت به خصوص تنفس آن سخت شده و به تدریج درخت ضعیف می‌شود.
شته سبز درخت بادام
شته سبز، حشره‌ای سبز رنگ است که ماده آن بدون بال و نر آن بال دار می‌باشد. این آفت درخت بادام، با تغذیه از برگ و شاخه‌های جوان باعث تغییر فرم برگ بادام و از بین رفتن آن می‌گردد. شته سبز درخت بادام، زمستان را به صورت تخم روی درخت میزبان سپری کرده و اوج فعالیت و خسارت شدید آن در بهار است و به تدریج با شروع تابستان مقدار آن کاهش می‌یابد. در ایران، شته سبز درخت بادام بیشتر باغ‌های نقاط مرتفع را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
روش‌های پیشگیری از آفات درخت بادام
- هرس کردن به موقع شاخه‌های جانبی ضعیف و آسیب دیده درخت بادام
- عدم هرس کردن درخت در زمان بارش باران یا وزش‌های شدید باد
- دقت داشتن حین هرس کردن و استفاده از ابزارهای تیز جهت جلوگیری از زخم شدن شاخه‌های درخت
- رعایت بهداشت باغ و درخت بادام در تمام مواقع سال
- آبیاری به میزان موردنیاز و نه بیش از حد
